روز جهانی داده باز در سال ۲۰۲۰: ردیابی جریان پول با استفاده از داده قرارداد
نوشته: اندی اوکان / منبع: Open Contracting Partnership / تاریخ انتشار: ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰
امسال شرکت‌کنندگان در مراسم روز داده باز به شناخت مفصل لغت‌نامه‌های علم داده، داده‌های زیرساختی یکسان‌سازی شده و اصلاحیه‌های قانونی و دیگر زمینه‌هایی که نیازمند اصلاح شدن هستند، می‌پردازند تا بتوانند مخارج دولت را به نحو احسن تحت نظارت داشته باشند.
ما همیشه در حمایت از ناشران و کاربران داده قرارداد باز، ثابت قدم بوده‌ایم و هدف اصلی‌مان رسیدن به سیستم تدارکات مدرن و کارآمدی است که برای همگان مفید واقع شود. بخشی از تعهدات ما برای ایجاد صراحت بیشتر در طرز اداره کردن امور این است که هر سال با بنیاد دانش باز Open Knowledge Foundation در طرح کمک هزینه‌های کوچک این موسسه همکاری می‌کنیم تا مراسم و رویدادهای مختلف روز جهانی داده باز را که در تمام دنیا با تمرکز بر ردیابی جریان پول در دولت‌ها برگزار می‌شوند، مورد حمایت قرار دهیم. روز داده باز، یک رویداد بین‌المللی است که هر ساله علاقه‌مندان در زمینه داده را به یکدیگر مرتبط کرده تا این افراد بتوانند با کمک هم و با به کار گرفتن داده‌های باز، راه‌حل‌هایی برای معضلات پیچیده اجتماعی بیابند.
ما امسال شاهد تعداد زیادی از طرح‌های پیشنهادی برای داده‌های باز مربوط به قراردادها و تدارکات دولتی بودیم که موجب امیدواری است. مجموعا بین OCP و Hivos ما ۱۵ رویداد مرتبط با داده قرارداد باز را در بولیوی، کامرون، کاستاریکا، گواتمالا، اندونزی، کنیا، مالاوی، نیجریه، روسیه، سومالی، کره جنوبی، تانزانیا و اوگاندا، مورد حمایت قرار دادیم. تمرکز این گردهمایی‌ها بر این موضوع بود که استفاده از داده‌های مربوط به تدارکات دولتی در کشورهایی که این داده‌ها به صورت باز در دسترس هستند ترویج داده شود، و در کشورهایی که چنین داده‌هایی به صورت باز در دسترس نیستند، برای ایجاد شفافیت بیشتر تلاش شود. هر چند متاسفانه تعدادی از این رویدادها به خاطر شیوع ویروس کووید-۱۹ لغو شدند، اما آن تعدادی که برگزار شدند، بسیار پرحاصل و موفقیت‌آمیز بودند که پایین‌تر به خلاصه‌ای از بعضی از این رویدادها می‌پردازیم.
آگاهی‌رسانی درباره قرارداد باز در سومالی
در سومالی، کشوری که به عنوان یکی از فاسدترین کشورها در دنیا شناخته می‌شود، گروهی ۳۵ نفره از کارمندان دولت، روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان، تجار و نمایندگان جامعه مدنی، تشخیص دادند که اصلاحات قانونی نقطه شروع خوبی است برای اینکه قراردادهای دولتی را به سمت شفافیت و رقابت بیشتر سوق دهند. آنها یک گروه کاری میان-بخشی تشکیل دادند تا یک نشریه باز به راه اندازند تا از این طریق مطالبات خود را از قوه مقننه برای اصلاح قوانین محلی مطابق با استانداردها و آیین‌نامه‌های بین‌المللی، منتشر کنند. این گروه همچنین به این توافق رسیدند که هیئت مناقصه عمومی، که یک ارگان حکومتی است، اداره سیستم تدارکات کشوری را بر عهده دارد، نیازمند تحکیم و تقویت ظرفیت خود می‌باشد تا به شکلی موثر به نظارت بر تمام نهادهای تدارکاتی دولت بپردازد. در حال حاضر سیستم موجود برای اداره فرآیندهای تدارکاتی، به صورت اوراق کاغذی و پراکنده می‌باشد. همچنین عدم شفافیت یک مشکل بسیار بزرگ در این سیستم است، برای مثال از هر چهار مناقصه، فقط یکی اعلان عمومی می‌شود. این رویداد توسط موسسه غیر انتفاعی Bareedo Platform با رهبری جوانان، سازمان‌دهی شده بود. درباره این رویداد بیشتر بخوانید.
بررسی داده‌های مربوط به تدارکات دولتی در کاستاریکا
در کاستاریکا، دانشجویان رشته علم داده از دانشگاه LEAD با مسئولینی که پورتال تدارکات دولتی را اداره می‌کنند، دیدار کردند و به بررسی داده‌های موجود درباره قراردادهای دولتی در ده سال گذشته پرداختند. آنها در مسیر تحلیل داده‌ها به دو مشکل اصلی برخورد کردند: واژه‌نامه‌های داده‌ی منتشر شده بسیار ضعیف بوده و جزئیات داده‌ها در سطح پایینی قرار داشت. درباره این رویداد در کاستاریکا بیشتر بخوانید.
توانمندسازی موسسات مردمی در مالاوی برای مطالبه داده‌های زیرساختی
زیرساخت‌های غیر استاندارد در منطقه جنوبی مالاوی هر ساله موجب وخیم‌تر شدن سیلاب ناشی از طوفان‌های استوایی می‌گردد. به مناسبت روز داده باز، بنیاد شفافیت در بخش عمرانی Construction Sector Transparency Initiative، مراسمی را با اعضای محله Nsanje District برگزار کرد تا به گفتگو درباره این موضوع بپردازند که چطور انتشار داده، منطبق بر استاندارد داده‌های زیربنایی قرارداد باز، می‌تواند موجب بالارفتن آگاهی و شناخت اجتماع از پروژه‌های زیربنایی شود که در زمینه آمادگی در برابر بلایای طبیعی و جبران خسارات فعالیت می‌کنند. درباره مراسم مالاوی بیشتر بخوانید.
به کارگیری بوجه‌بندی و داده قرارداد برای تقویت دموکراسی در نیجریه
موسسه دیتافایت Dataphyte در نیجریه از کمک‌هزینه‌ای که برایشان فراهم کردیم استفاده کردند تا فعالین این حوزه را در استفاده و ردیابی داده‌های مربوط به بودجه، تدارکات دولتی و درآمد دولت، حمایت کرده و مسولیت پذیری بیشتر دولت را مطالبه کنند. شرکت‌کنندگان این رویداد، از جمله نهادهای جامعه مدنی و روزنامه‌نگاران، داده‌های مربوط به بودجه و تدارکات دولت را در جلسات تحلیلی، مورد بررسی قرار دادند و درباره چگونگی استفاده از داده باز برای بهبود فعالیت‌های خود و مطالبه پاسخگویی دولت، به گفتگو پرداختند. این گروه به این نتیجه رسیدند که به عنوان فعالان این حوزه، می‌بایست با هم به مشارکت بپردازند و برای بوجود آوردن یک پایگاه داده مرکزی تلاش کنند، پایگاهی که از طریق آن بتوان مجموعه داده‌ها را مورد بررسی قرار داده و شفافیت قراردادها و مسئولیت پذیری دولت را افزایش داد. درباره رویداد دیتافایت نیجریه بیشتر بخوانید.
داده باز در روسیه امروزی
مبحث مالی عمومی، موضوعی مورد بحث در کنفرانسی بود که توسط موسسه غیرانتفاعی اینفوکالچر Infoculture در روسیه برگزار شد و بیش از ۵۰۰ شرکت‌کننده را گرد هم آورد تا نقش داده باز را در مدرن‌سازی روسیه مورد بررسی قرار دهند. این رویداد با بیش از ۲۰ کارگاه آموزشی و چندین مراسم اهدای جوایز، بر اهمیت دسترسی شهروندان به اطلاعات و داده‌های درست و بی‌طرفانه، تاکید داشت. درباره این رویداد در روسیه بیشتر بخوانید.
تقویت صدای جامعه مدنی با تمرکز بر موضوع تغذیه در نیجریه
منع آمد و شد به دلیل ویروس کووید-۱۹ شرایط تعطیلی این مراسم را ممکن می‌کرد، اما برگزارکنندگان توانستند این مراسم را به یک گردهمایی آنلاین با ۳۵ شرکت‌کننده تبدیل کنند. نهاد جامعه مدنی بهبود تغذیه در نیجریه Civil Society Scaling up Nutrition in Nigeria درباره استفاده از داده باز در فرآیند تصمیم‌گیری در چگونگی اجرای اقدامات موثر در بحث تغذیه، صحبت کردند. شرکت‌کنندگان همچنین به بررسی این موضوعات پرداختند که داده‌ها در نیجریه تا چه حد باز هستند، متولیان داده تا چه حد در انتشار اسناد خود انعطاف‌پذیر هستند، چه چالش‌هایی در مورد داده باز در نیجریه وجود دارد و چه سازوکارهای پیشنهادی برای پیشرفت وجود دارد. درباره این رویداد در نیجریه بیشتر بخوانید.
تحلیل داده‌های باز مربوط به بودجه در اندونزی
۲۰ دانشجو در شهر باندونگ، داده‌های مربوط به بودجه بدست آمده از منابع آنلاین و آفلاین را بررسی کرده و متوجه شدند که تخصیص بودجه کنونی در استان جاوای غربی، همیشه با نیازهای مردم مطابقت ندارد. این رویداد توسط سازمان Perkumpulan INISIATIF و Open Data Lab Jakarta برگزار شده بود. درباره رویداد اندونزی بیشتر بخوانید.
یک اردوگاه داده مربوط به قراردادهای دولت در بولیوی
بولیوی یکی از تنها دو کشور آمریکای لاتین می‌باشد که به قانون آزادی اطلاعات، دسترسی ندارد. طبق گفته موسسه CONSTRUIR، برگزارکننده‌ی یک اردوگاه داده قرارداد شهرداریها، این موضوع، مانعی است برای رسیدن به شفافیت در استفاده دولت از منابع عمومی و پاسخگویی مقامات دولتی به مطالبه شهروندان. ۴۷ جوانی که در این رویداد شرکت کردند، از استاندارد داده باز قراردادها استفاده کردند تا قراردادهای ۶ شهرداری در شهر لاپاز را تحلیل کنند. نتیجه فعالیت این گروه در پروژه رصدخانه تدارکات عمومی شهرداری Municipal Public Procurement Observatory به کار گرفته خواهد شد، که انتظار می‌رود برای رایزنی در ماه می بر روی وبسایت CONSTRUIR قرار بگیرد. درباره این رویداد بولیوی بیشتر بخوانید.
ما همیشه از داده باز به عنوان یک ابزار و نه یک هدف به خودی خود، یاد کرده‌ایم. با بکار گرفتن داده باز برای سیستم تدارکات باز، می‌توان درک بهتری از چگونگی مورد استفاده قرار گرفتن سرمایه‌های عمومی بدست آورد تا بتوان از شفافیت و مسئولیت‌پذیری در شیوه اداره امور اطمینان حاصل کرد، بنابراین هدف نهایی، رسیدن به شرایطی است که سرمایه‌های عمومی در واقع برای رفع نیازهای مردم مورد استفاده قرار بگیرند. فرقی نمیکند که شما افسر تدارکات هستید یا یک نهاد جامعه مدنی و یا یک شهروند، همه ما در تبدیل سیستم تدارکات دولت به سیستمی که برای تمام افراد مفید باشد، نقش موثری بازی می‌کنیم.