آمادگی، اقدام، بازیابی و اصلاح: چهار مرحله برای داده باز در زمان کووید ۱۹
نوشته ناتالیا نوروری / منبع / منتشر شده در تاریخ ۱۹ اوت ۲۰۲۰
ویروس کووید-۱۹ این حقیقت را برای ما آشکار کرده که کاستی‌های موجود در داده‌های مربوط به بهداشت عمومی، موانعی هستند که آمادگی، واکنش و جبران خسارات را در این همه‌گیری، دشوارتر کردهاند. این کاستی‌ها و شکاف‌ها، توام با نابرابری‌های همیشگی که به واسطه این ویروس وخیم‌تر نیز شده‌اند، ضرورت تغییر رویه و انتشار داده مبتنی بر تقاضا، و همینطور لزوم شناسایی انواع داده‌های مورد نیاز در مناطق و موقعیت‌های مختلف را، افزایش داده است.
Photo by United Nations COVID-19 Response on Unsplash
عملکرد ما با در نظر گرفتن ویروس کووید-۱۹
ما به عنوان بخشی از یک اقدام همگانی در مقابل کووید-۱۹، پروژه‌ای را راه‌اندازی کردیم که یک همکاری بین‌المللی با سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) می‌باشد. هدف این پروژه شناسایی داده‌های بازی است که در یک همه‌گیری از ارزش بالایی برخوردار هستند. از آن زمان، کاربران و تولیدکنندگان داده مشغول برپایی گردهمایی‌ها به منظور شناسایی انواع داده‌هایی هستند که به صورت خاص مرتبط با نیازهای آنها در مقابله با کووید-۱۹ باشند. این گردهمایی‌های مجازی، نقطه شروعی است برای گفتگو درباره بزرگترین کم و کاستی‌ها، و ایجاد تدابیری که با شرایط متفاوت سازگار باشد؛ با این امید که رویکرد منسجم‌تری برای انتشار داده‌های با کیفیت، قابل قیاس و موثق به دست بیاید.
کمیته اجرایی منشور بین‌المللی داده باز (IWG)، میزبان اولین جلسه از این گردهمایی‌ها بود که در آن کارشناسان علم داده، درباره فقدان استانداردسازی و تاثیرات مخرب این موضوع در اندازه‌گیری دامنه واقعی همه‌گیری کووید-۱۹، به گفتگو پرداختند. در این گردهمایی تشخیص داده شد برای بالا بردن میزان دسترسی و تحلیل داده، به راهنمایی و داشتن درک بهتری از چگونگی جمع‌آوری داده و اشتراک‌گذاری آن با مردم نیاز است. همچنین در این جلسه تاکید بسیار زیادی بر اهمیت شناسایی داده‌هایی شد که گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه را در نظر بگیرند. همچنین گفته شد سیاست‌گذاری‌های مربوط به اشتراک گذاری داده، که از حقوق بنیادین افراد محافظت می‌کنند، می‌بایست مورد حمایت قرار گیرند.
تبادل نظرات در دوران قرنطینه، موجب ترویج همکاری میان بخش‌های مختلف می‌گردد. طی ماه‌های گذشته، همکاران در اقصی نقاط دنیا، از جمله تیم Open North در کانادا و دولت‌های مکزیک و نیوزیلند، گردهمایی‌هایی را با شبکه‌ی کاربران داده خود برگزار کردهاند. کشورهای دیگر مثل اسلوونی و کاتالونیا نیز مشغول طراحی گردهمایی‌های خود هستند. این جلسات در واقع فضایی برای دریافت بازخورد درباره طرح‌های کنونی، گردآوری یافته‌ها و سرعت بخشیدن به تولید منابع و ایجاد راه‌حل‌ها بوجود می‌آورند.
گردهمایی‌های مجازی همچنین فضایی ایجاد کردهاند تا دولت‌ها چگونگی مسئولیت‌پذیری و انصاف در کار خود را اثبات کنند؛ و اینکه اعلام کنند چه داده‌هایی جمع‌آوری و به اشتراک گذاشته می‌شوند، به چه شکل مورد استفاده قرار می‌گیرند، و چه اقشاری در جامعه از این کار سود می‌برند.
یافته‌های قابل توجه و قدم‌های بعدی به شرح ذیل می‌باشند:
۱. آمادگی برای به اشتراک گذاشتن داده در زمان کووید-۱۹
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، طی گردهمایی کمیته اجرایی منشور بین‌المللی داده باز (IWG)، کاربران و تولیدکنندگان داده درباره فقدان استانداردسازی و اینکه این موضوع چه تاثیرات مخربی در اندازه‌گیری دامنه واقعی همه‌گیری کووید-۱۹ داشته است، به گفتگو پرداختند. دولت‌ها و نهادها برای برآورد و پیگیری شیوع بیماری کرونا، و همینطور سنجش ظرفیت بخش بهداشت، به سرعت مشغول اتخاذ روش‌های دیجیتال برای به اشتراک‌گذاری داده هستند. در این میان، واژگان استانداردسازی شده در علم داده به صورت ناهمگونی بکار گرفته می‌شوند، و این موضوع بر چگونگی گزارش و تفسیر داده‌ها در کشورهای مختلف تاثیر گذاشته است. برای مثال، عدم وجود الگوهای مشترک برای گزارش تعداد مرگ‌ومیرهایی که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم ناشی از کووید-۱۹بوده‌اند، موجب بی‌ثباتی در کیفیت داده بین کشورهای مختلف شده است. این موضوع در موارد دیگر، مانند داده‌هایی که تعداد مبتلایان، بیماران پرخطر و گروه‌های آسیب‌پذیر را منعکس می‌کنند نیز صادق است.
برای مثال، در کشور کانادا، بهداشت در سطح استانی مدیریت می‌شود و بنابراین بیشتر داده‌های مربوط به شیوع بیماری توسط استان‌ها منتشر می‌گردد. در جلسه‌ای که تیم Open North برگزار کرد، یکی از بزرگترین چالش‌ها، پرداختن به معضلات گسترده حول انتشار داده و هماهنگی در این زمینه شناخته شد: تعامل‌پذیری، کیفیت داده و مقیاس جغرافیایی داده‌های منتشر شده. استان‌ها و دولت فدرال می‌بایست هماهنگی بهتری بین خود ایجاد کنند تا مفاهیم دادهای در تمام استان‌ها معنای همگونی داشته باشند (به عنوان مثال، افرادی که بهبود یافته‌اند) و همه از روش‌های معمول برای دسته‌بندی متغیرها استفاده کنند (به عنوان مثال، طبقه‌بندی بر اساس سن افراد) و در عین حال از حریم خصوصی محافظت کرده و استفاده اخلاقی از داده را میسر سازند.
راهنمایی بیشتر درباره اینکه داده‌ها چطور جمع‌آوری و با مردم به اشتراک گذاشته می‌شوند، و همینطور توضیح بیشتر درباره محدودیت‌ها و روش تحلیل بکار گرفته شده، می‌تواند موجب افزایش تعامل‌پذیری و هماهنگی در فرم‌های درخواست اطلاعات بین بخش‌های مختلف دولت شود، درک جامع‌تری از مسئله ارائه کند و آمادگی جهانی در برابر این بیماری و موج‌های بعدی آن را افزایش دهد.
۲. اقدام در واکنش به همه‌گیری کووید-۱۹ به شکلی که گروه‌های آسیب‌پذیر و اقلیت، در جمع‌آوری داده‌ها لحاظ شوند
شیوع بیماری‌های همه‌گیر همیشه تاثیر بسیار شدیدتری بر اقلیت‌ها، مهاجران و جوامع به حاشیه رانده شده، داشته است. برای جلوگیری از پیامدهایی که لحاظ نکردن گروه‌های آسیب‌پذیر در اقدامات مربوط به کووید-۱۹ به همراه خواهد داشت، می‌بایست جوامعی که بیشترین ضربه را از این بیماری خورده‌اند، در تمام مراحل مقابله با آن، در مرکز توجه قرار داده شوند.
برای مقابله با تاثیرات این همه‌گیری و همه‌گیری‌های آینده بر تمام اقشار جامعه، تشخیص انواع داده‌هایی که به صورت خاص گروه‌های آسیب‌پذیر را در نظر می‌گیرند، و همینطور حمایت از سیاستگذاریهایی که از نیازهای ویژه این گروه‌ها محافظت می‌کنند، ضروری است.
شرکت‌کنندگان در گردهمایی نیوزیلند، به اهمیت تهیه داده‌هایی بهتر درباره مهاجران، از جمله تاریخ انقضای ویزا‌هایشان و یا تفکیک بر اساس قومیت، اشاره کردند، چرا که وجود چنین داده‌هایی موجب می‌شود افرادی که به خاطر محدودیت‌های مسافرتی در یک محل گیر افتاده‌اند، از حمایت بهتری برخوردار شوند. در حالیکه محدودیت‌های مسافرتی به تدریج برداشته می‌شوند، کاربران داده نیز تلاش می‌کنند تا درباره لزوم افزایش شفافیت در داده‌هایی که وضعیت کنترل مرزی را می‌سنجند، آگاهی‌رسانی کنند. شفافیت داده‌ها درباره مواردی چون ظرفیت مکانی کنترل مرزی، هتل‌های موجود برای قرنطینه، تست کرونا سر مرز، الزامات سفر، و نظارت بر قرنطینه، می‌تواند موجب شود تا مسافران تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
درخواست مسئولیت‌پذیری از دولت‌ها
برای اینکه دولت‌ها بتوانند نقش خود را در زمان شیوع بیماری‌های همه‌گیر به درستی ایفا کنند، به شکلی که مردم به تصمیمات آنها اعتماد داشته باشند، این دولت‌ها می‌بایست کار خود را با شفافیت و مسئولیت پذیری انجام دهند. دولت‌ها، این مسئولیت‌پذیری و انصاف را با اعلام اینکه چه داده‌هایی جمع‌آوری و به اشتراک گذاشته می‌شود، به چه شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد، و چه اقشاری در جامعه از این داده‌ها سود می‌برند می‌توانند نشان دهند.
شرکت‌کنندگان در گردهمایی IWG، نگرانی خود را از این که بودجه‌ها صرف چه مسائلی می‌شوند، کمک‌های مالی از کجا می‌آیند، چه کسانی این کمک‌ها را دریافت می‌کنند و همینطور از اینکه چه اقشاری در جامعه از این وجوه اضطراری بهره می‌برند، ابراز کردند. برای پاسخگویی به این نگرانی‌ها، «بنیاد جهانی شفافیت مالی» Global Initiative for Fiscal Transparency مشغول تهیه دفترچه راهنمایی برای واکنش به شرایط اضطراری کووید-۱۹ می‌باشد و جداولی از داده‌های مربوط به بودجه تهیه کرده است که در زمان انتشار داده‌ها توسط دولت، می‌توان از طریق این جداول داده‌هایی را که به صورت ویژه باید در اولویت قرار داده شوند، شناسایی کرد.
به منظور درک اقدامات دولت، می‌بایست به صورت شفاف بدانیم که کدام سیاست‌گذاری‌ها در حال اجرا هستند، برای چه مدت زمانی اعتبار خواهند داشت، و چه افرادی در طراحی این قوانین مد نظر قرار داده شده‌اند. تمرکز فعالیت‌های آینده ما می‌بایست بر این باشد که به دولت‌ها کمک کنیم تا رویه‌ای شفاف در کار خود بکار گیرند تا اعتماد و اطمینان مردم جلب شود.
افزایش تقاضای داده
ویروس کووید-۱۹ دولت‌ها را بر این داشته تا با سرعت بیشتری به استفاده از ابزارهای دیجیتال برای اشتراک گذاری داده، روی بیاورند، و آنها را وادار کرده تا به یک الگوی نشر آنلاین تغییر مسیر دهند. «مجمع جهانی اقتصاد» گزارش داده است که تعداد کشورهایی که از کانال‌های ارتباطی دیجیتال برای اطلاع رسانی استفاده می‌کنند، در کمتر از یک ماه، دو برابر شده است. این موضوع گواهی است بر اینکه هم اکنون کشورهای بیشتری حاضر هستند تا رویکرد دولت باز را امتحان کنند.
افزایش میزان دسترسی به داده، مردم را ترغیب کرده تا مهارت‌های مربوط به سواد دادهای خود را تقویت کرده تا بتوانند از جدیدترین یافته‌ها مطلع شده و تاثیرات ویروس کووید-۱۹ را بر خود و جامعه‌شان ارزیابی کنند. از همان ابتدا متوجه شدیم که اگر قرار باشد مردم از اطلاعات منتشر شده سر در بیاورند، دولت‌ها می‌بایست به شکل درستی ارتباط خود را با مردم حفظ کنند و اعتماد عمومی را گسترش دهند. اگر دولت‌ها مزایای چنین رویکردی را در بلند مدت تجربه کنند، احتمال اینکه به صورت رسمی این روش‌ها را در کار خود برگزینند، بالاتر خواهد رفت.
دولت کاتالونیا موفق شده تا در برابر حجم رو به افزایش تقاضای اطلاعات که به خاطر همه‌گیری کووید-۱۹ پیش آمده، انتشار مجموعه داده‌های خود را ۱۲۵٪ افزایش دهد. بالا رفتن میزان دسترسی به اطلاعات، توجه عموم مردم را به خود جلب کرد و موجب شد که افراد نه تنها از پورتال دولت برای دانلود کردن مجموعه داده‌های مربوط به کووید-۱۹، دیدن کنند، بلکه همچنین منابع غیر مرتبط دیگر را نیز مورد مطالعه قرار دهند. از اکتبر سال ۲۰۱۷ تا آوریل سال ۲۰۲۰، پرتال دولت کاتالونیا به صورت میانگین ۲۱ بازدید در روز داشت. اما از آوریل سال ۲۰۲۰ این تعداد به ۱۵۲۴ بازدید در روز افزایش پیدا کرده است، که نشانگر افزایش ۶۵۵ درصدی در تعداد کاربران این پورتال، از ابتدای شیوع همه‌گیری کووید-۱۹ می‌باشد.
این شرایط استثنایی، برای کسانی که متعهد هستند تا به دولت‌ها کمک کنند که به شیوه‌های باز در حکمرانی خود روی بیاورند، فرصتی ایجاد کرده تا بتوانند حوزه فعالیت خود را گسترش داده و همکاری‌های جدیدی را شکل دهند.
۳. بازیابی: شناسایی تاثیرات مخرب ویروس کووید-۱۹ بر جوامع خود
در حالی که کم‌کم وارد مرحله‌ی بازیابی در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ می‌شویم، می‌بایست تاثیرات قوانین و محدودیت‌هایی که برای جلوگیری از شیوع این ویروس بکار گرفته شده را بر سلامت اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی جوامع خود مورد سنجش قرار دهیم.
می‌توان از داده باز برای شناسایی بخش‌هایی از جامعه که بیشترین میزان فشار را متحمل شده‌اند، استفاده کرد و به حمایت از سیاستگذاریهایی پرداخت که سرعت بازیابی و بهبود را برای این گروه‌ها افزایش می‌دهند. همچنین، می‌توان از داده باز برای سنجش میزان تخریب‌های محیط زیستی ناشی از همه‌گیری استفاده کرده و به شهرها کمک کنیم تا خود را با شرایط جدید وفق دهند.
در نیوزیلند، انتشار مداوم داده‌های مربوط به شاخص‌های اقتصادی، مورد استقبال قرار گرفته است. این موضوع به مسئولان محلی کمک کرده تا بتوانند شاخص‌هایی را که در این شرایط ویژه به خوبی عمل می‌کنند، شناسایی کنند. در کانادا، انتشار داده به همراه متغیرهای آماری و جمعیت شناختی و همینطور داده‌های مربوط به پویایی، مسکن و اشتغال، چهار چالش اصلی شناخته شده‌اند.
داده‌های مربوط به کیفیت آموزش، دسترسی به خدمات اولیه و همینطور تفکیک داده بر اساس نژاد و جنسیت، می‌تواند به شناسایی گروه‌هایی که در جامعه بیشترین ضربه را خورده‌اند به ما کمک کند تا در آینده بتوانیم آنها را در اولویت اقدامات قرار دهیم.
۴. اصلاحات در چگونگی اداره امور: ساخت طبقه‌بندی داده باز برای ویروس کووید-۱۹
ما در تلاش برای حمایت از تغییر رویه دولت‌ها به سمت اشتراک‌گذاری و تحلیل آزادانه اطلاعات در مواجهه با ویروس کووید-۱۹، یافته‌ها و تجربیات به دست آمده را ثبت می‌کنیم تا روش‌هایی موضوع‌گرا برای اشتراک‌گذاری داده ایجاد کنیم و یک طبقه‌بندی داده باز برای ویروس کووید-۱۹ بوجود آوریم. این کار با حمایت Luminate و CAF و با همکاری Global Data Baromete، Open North، OECD، GIFT و دولت‌های نیوزیلند و مکزیک، و پایگاه‌های داده باز برای توسعه ( OD4D Hubs) در ناحیه لاک، آسیا و آفریقا در حال ساخت می‌باشد.
این مطالعه پژوهشی توسط همکاران ما در مرکز توسعه پایدار (Center for Sustainable Development) در کشور پاراگوئه در حال اجرا است. این گروه دو ماه گذشته را صرف تحقیقات بر روی بیش از ۲۵ کشور کردهاند تا متوجه شوند که این کشورها چطور داده‌های خود را در چهار مرحله‌ی :«آمادگی»، «اقدام»، «بازیابی» و «اصلاح»، به اشتراک می‌گذارند. این فعالیت شامل تحلیل جامعی است درباره انواع داده‌هایی که به اشتراک گذاشته می‌شوند، چگونگی اشتراک‌گذاری آنها و میزان آمادگی‌شان برای رسیدگی به نیازهای دادهای هر محل. ما طی اولین مرحله این پروژه، داده‌های مربوط به دانش بررسی همه‌گیری (اپیدمیولوژی) و قابلیت واکنش در مقابل این همه‌گیری را با استفاده از روش هدف-محوری که توسط Open Data Charter تهیه شده، مورد تحلیل قرار دادیم تا ببینیم کدام داده‌ها باید منتشر شوند.
گردهمایی‌هایی که در زمینه داده‌های کووید-۱۹ برگزار شده‌اند، فضایی ایجاد کردهاند که نگرانی‌ها، تقاضاها و نیازهای مردم، نه تنها مرتبط با داده‌های مربوط به بهداشت عمومی، بلکه به شکل وسیع‌تری برای حمایت از جوامع آسیب‌پذیر، درک و نظارت بر تصمیمات دولت و بهبود اوضاع اجتماعی و اقتصادی، به درستی درک شوند. این گردهمایی‌ها، چالش‌های اصلی که کاربران داده در آینده نیز خواهند داشت را مورد توجه قرار می‌دهد و به ما کمک می‌کند تا فعالیت‌های تحقیقاتی کنونی خود را حمایت کنیم.
برنامه ما طی چند ماه آینده این است که همچنان به نیازها و خواسته‌های مردم گوش کنیم تا در زمینه اصلاح داده‌ها، بتوانیم پیشنهادات مناسب‌تری داده و روش‌های هدف-محور برای اشتراک‌گذاری داده را مورد حمایت قرار دهیم و همچنین به دولت‌ها و نهادها در مسیر تغییر رویکرد به سمت یک اکوسیستم داده باز منصفانه و مقاوم، همیاری رسانیم.