پیوند گذشته، حال و آینده در استفاده مجدد از داده‌ها، برای پیشبرد اهداف اجتماعی - موج سوم داده‌ی باز
نوشته‌ای از استفان ورهالست، اندرو یانگ، اندرو زاهورانک، سوزان آریل ارونسون، آنیا کلدرون، مت جی / منبع / تاریخ انتشار ۳ نوامبر ۲۰۲۰
دنیای امروز ما با چالش‌های بسیاری مواجه شده ، از همه‌گیری کووید-۱۹ گرفته تا تهدید تغییرات اقلیمی تا نابرابری‌های روزافزون اقتصادی. برای روبرو شدن با این چالش‌های جدی و پی‌درپی، بسیاری از سیاستگذاران به استفاده از داده روی آورده‌اند. هم مسئولین عالی‌رتبه و هم مردم عادی می‌توانند با بکارگیری مجموعه داده‌های باز، توانایی خود را در تصمیم‌گیری‌ها بهبود ببخشند. آنها با استفاده از داده می‌توانند آگاهی بیشتری نسبت به موقعیت خود داشته، علت و معلول را درک کرده، شرایط آینده را بهتر پیش‌بینی کرده و کارساز بودن قوانین را بهتر بررسی کنند.
در ماه ژوئیه، مرکز Open Data Policy Lab طرح «تابستان داده باز» را آغاز کرد، طرحی سه ماهه که با همکاری مرکز مدیریت داده و تجارت دیجیتال، موسسه داده باز، منشور داده باز و BrightHive انجام شد. طرح تابستان داده باز، متخصصان علم داده را در کنار هم جمع کرد تا جنبش داده باز را به جنبشی مشارکتی، معتبر و هدف محور تبدیل کنند. ما طی ده میزگرد، پای صحبت‌های متخصصان داده در سازمان‌های دولتی، موسسات بین‌المللی و شرکت‌های خصوصی نشستیم تا درباره چالش‌ها و فرصت‌های که این افراد هر روز با آن سروکار دارند، بیشتر بدانیم.
Photo by Christopher Burns on Unsplash
مقاله‌‌ای که استفان ورهالست، اندرو یانگ، اندرو زاهورانک، سوزان آریل ارونسون، آنیا کلدرون و مت جی، تحت عنوان «پیدایش موج سوم در داده باز» منتشر کرده‌اند، در واقع نتیجه گفتگوهای این برنامه بود که در کنار سال‌ها تجربه دست اول به ثمر نشست. این مقاله با الهام از گفتگوهای انجام شده طی برنامه «تابستان داده باز»، موفقیت‌ها و کمبودهای موجود در رویکردهای کنونی به موضوع داده باز را شناسایی کرده و روش جدیدی را برای آینده این جنبش ترسیم می‌کند، روشی که بر پایه تجربیات بدست آمده و آموخته‌ها بنا می‌شود. به عبارتی، این مقاله دستور کاری را برای یک رویکرد جدید تهیه و تنظیم می‌کند: موج سوم جنبش داده باز.
آینده جنبش داده باز
این مقاله با شرحی درباره موج‌های قبلی در جنبش داده باز آغاز می‌شود. موج اول داده باز از دل قوانین آزادی اطلاعات که در نیم قرن گذشته تصویب شده بودند، بوجود آمد و سبب شد که شفافیت بدیعی به گفتمان داده باز اضافه شود. هر چند باید متذکر شد که این شفافیت تنها در صورت درخواست، در دسترس مخاطب قرار می‌گرفت، مخاطبی که عمدتاً از روزنامه‌نگاران، حقوق‌دانان و کنش‌گران تشکیل شده بود.
موج دوم جنبش داده باز به دنبال این بود که از دسترسی به اسناد و پرونده‌های عمومی فراتر رود، با الهام از جنبش متن باز، از دولت‌ها خواست تا داده‌های خود را به صورت پیش‌فرض در دسترس عموم قرار دهند. با این وجود این نوع رویکرد نیز دارای محدودیت‌هایی بوده و موجب می‌شد که بسیاری از سیلوهای اطلاعاتی در سطح دولت‌های محلی و همینطور در بخش خصوصی، دست نخورده باقی بمانند.
موج سوم در داده باز به دنبال این است که این جنبش را بر پایه موفقیت‌های پیشین بنا کرده و تجربیات و درس‌هایی را که تا به امروز آموخته‌ایم، مد نظر قرار دهد تا افراد بتواند به قابلیت این جنبش در تحول‌آفرینی پی ببرند. این مقاله که حاوی نظرات و بینش کارشناسان مختلفی می‌باشد، پیدایش موج سوم را با تکیه بر هدف‌هایی که در ذیل آمده، تشریح می‌کند:
۱. انتشار داده در چارچوبی هدف-محور، از طریق انطباق عرضه و تقاضا برای داده، و تأمین دارایی‌هایی که با منافع عمومی همخوانی داشته باشد؛
۲. رواج شراکت‌ها و همکاری‌های اطلاعاتی، از طریق ایجاد روابط با سازمان‌های جماعتی، سازمان‌های مردم‌نهاد، کسب‌وکارهای کوچک، دولت‌های محلی و دیگر گروه‌هایی که استفاده معنادار از اطلاعات را به صورت عملی و در دنیای واقعی، درک می‌کنند؛
۳. پیشبرد داده باز در سطح دولت‌های محلی، از طریق تامین منابع و امکانات برای شهرها، شهرداری‌ها، ایالت‌ها و استان‌ها تا کمبود اطلاعات محلی در بسیاری از مناطق مورد بررسی قرار بگیرد؛
۴. در اولویت قرار دادن حقوق و مسئولیت داده‌ای، از طریق شناخت ریسک‌های موجود در استفاده (و یا استفاده نکردن از) داده، تا رفاه عمومی جامعه، حفظ و ترفیع داده شود.
Photo courtesy of Surfing Croyde Bay
همسو شدن با جریان
دستیابی به این اهداف کار آسانی نخواهد بود و نیازمند صرف هزینه و تلاش‌هایی در تمام اکوسیستم داده می‌باشد. این مقاله به ۸ اقدامی که سیاستگذاران و افراد تصیم‌گیرنده می‌توانند برای تاثیرگذاری بیشتر و عادلانه‌تر در این زمینه انجام دهند، می‌پردازد:
- ترویج و توزیع ظرفیت داده‌های سازمانی، که موجب می‌شود سیلوهای اطلاعاتی در درون سازمان‌ها از بین رفته، و داده در تمام تصمیم‌گیری‌ها و در تمام قسمت‌ها و تشکیلات یک سازمان در اولویت قرار بگیرد؛
- تاکید بر ارزش و ساخت پایگاهی برای اثبات نتایج کار با داده، که می‌تواند تاثیر واقعی اشتراک‌گذاری داده را برای سیاست‌گذارانی که اولویت‌بند‌ی‌ها و بودجه‌های سازمانی را معین می‌کنند، آشکار سازد؛
- ایجاد واسطه‌‌های جدید برای داده، طرفین ثالثی که می‌توانند هزینه تبادلات برای فعالیت‌های داده‌ای را از طریق مطابقت دادن میزان عرضه‌کنندگان داده با داده‌های تقاضا شده در یک سازمان، پایین بیاورند؛
- به وجود آوردن چارچوب‌هایی برای اداره امور و ایجاد شفافیت در سیستم نظارتی، که می‌تواند انگیزه‌ای برای استفاده مجدد از داده باشد و پادمان‌هایی بوجود بیاورد که ریسک‌های احتمالی را محدود سازند؛
- ایجاد زیرساخت‌های فنی لازم برای استفاده مجدد از داده، این موضوع شامل فناوری‌های حفظ حریم خصوصی، فناوری‌های امنیتی و فناوری‌های مربوط به سیستم کنترل دسترسی می‌باشد؛
- ترویج مهارت عموم برای کار با داده، که می‌تواند عدم توازن در قدرت را مختل کرده و فضایی ایجاد کند که همه افراد بتوانند کاملاً در فعالیت‌های مربوط به داده مشارکت داشته باشند؛
- پیگیری، نظارت و ایجاد شفافیت در مورد منشأ داده‌ها، پیگیری نقاط کلیدی که در چرخه تولید داده، یعنی جمع‌آوری، اشتراک گذاری، تحلیل و استفاده مجدد از داده، تاثیرگذار هستند؛
- توانمندسازی افرادی که به پاسداری از داده می‌پردازند، دادن اختیار و قدرت به پیشگامانی که در درون سازمان‌ها به دنبال فرصت‌هایی برای اشتراک‌گذاری داده بوده و از طریق ایجاد همکاری میان بخش‌های مختلف، راه‌هایی را پیدا می‌کنند که بتوان بهتر به جامعه خدمت کرد.
فعالیت‌های پیش رو
طی هفته‌ها و ماه‌های آتی، مرکز Open Data Policy Lab و همکاران در یک اقدام جمعی، تلاش خواهد کرد تا تغییرات مورد نیاز برای موج سوم جنبش داده باز، شناسایی شود. ما با همکاران در سازمان‌های خصوصی و دولتی به فعالیت بر روی استفاده مجدد و مسئولانه از داده خواهیم پرداخت. ما همچنین ابزارها و امکاناتی را بوجود خواهیم آورد که فعالان این حوزه بتوانند با کمک آنها پیشنهادات ارائه شده را عملی کنند.
در این فاصله می‌توانید نسخه کامل این گزارش را در اینجا مطالعه کنید. برای ارائه هرگونه نظر و پیشنهاد می‌توانید با ما از طریق آدرس ایمیل stefaan [at] thegovlab.org یا andrew [at] thegovlab.org تماس بگیرید.