ردپای «مافیای دارو» در فهرست دلار بگیران دولت ایران
برخی مقامات ارشد جمهوری اسلامی علنا میگویند که در ایران یک «مافیای دارو» وجود دارد، اینکه شبکهای سازمان یافته از واردات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی گرفته تا قیمتگذاری در بازار را در کنترل خود دارد. سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، سال گذشته به صراحت گفته بود که این شبکه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار ارز دریافتی برای وارد کردن دارو و تجهیزات پزشکی را بالا کشیده و در پی پیگیریهای وی، خانوادهاش را هم به مرگ تهدید کردهاند. او همچنین اذعان کرده بود که برخی شرکتهای زیرمجموعه وزارت بهداشت از جمله شرکتهای هیات امنای ارزی این وزارتخانه هم در ماجرا درگیر بودهاند اما: «البته در حال حسابرسی هستیم و بعد از آن هم اغلب این شرکتها منحل خواهند شد.»
بنا بر تازهترین آمارهای بانک مرکزی ایران، هیات امنای ارزی وزارت بهداشت پنجمین سازمانی است که در ظرف دو سال گذشته بیشترین ارز دولتی را برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی گرفته است. این آمار نشان میدهد که در فاصله فروردین ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۳۹۹ حدود ۱۸۰ میلیون دلار حواله ارز دولتی به نام این هیات صادر شده است.
وزیر بهداشت ایران همچنین گفته بود «مدتهاست که خواب از چشمم رفته» چرا که «برخی رفتهاند دو میلیون یورو استنت قلبی وارد کنند، اما به جایش کابل برق آوردهاند.» هویت آن اشخاص متخلف که به گفته آقای نمکی از ایران خارج شدهاند، هنوز اعلام نشده است.
بنا بر آمارهای بانک مرکزی ایران، دولت حسن روحانی در ظرف دو سال گذشته حداقل ۴۴ میلیارد دلار به قیمت ۴۲۰۰ تومان در اختیار بیش از ۱۴ هزار شخص حقیقی و حقوقی قرار داده است.
پایگاه دادههای باز ایران در گزارش "دلارهای ۴۲۰۰ تومانی را چه کسانی دریافت کردهاند؟" نشان داد که چهار شرکت وابسته به خانواده مدلل - بزرگترین وارد کننده غذای دام و طیور در ایران - به تنهایی ۸ درصد منابع ارزی بانک مرکزی در دو سال گذشته را به خود اختصاص دادهاند. همچنین چهار شرکت وابسته به گروه میهن - متعلق به خانواده پایداری - برای واردات روغن و مواد غذایی، ۵ درصد دیگر از دلارهای ۴۲۰۰ تومانی را دریافت کردهاند.
این گزارش مروری دارد به شرکتهایی که برای واردات دارو بیشترین ارز دولتی را در فاصله فروردین ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۳۹۹ دریافت کردهاند.
در بین ۵۶ شرکتی که بیشترین ارز دولتی را دریافت کردهاند نام ۱۱ شرکت فعال در زمینه واردات دارو به چشم میخورد. این ۱۱ شرکت در مجموع حدود ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار دارو با ارز دولتی وارد کردهاند. البته تعداد و همین طور میزان ارز دریافتی توسط افراد و شرکتهایی که با دلار ۴۲۰۰ تومانی دارو وارد کردهاند، بیش از اینهاست، اما این ۱۰ شرکت هر کدام بیش از ۱۰۰ میلیون دلار ارز از بانک مرکزی گرفتهاند.
هلدینگ «کوبل دارو» به تنهایی ۴۰۴ میلیون دلار دریافت کرده است. اما نکته اینجاست که این شرکت سهامدار ۶۷ درصد سهام داروسازی دکتر عبیدی است که خود نیز در فهرست ارز بگیران قرار دارد. داروسازی دکتر عبیدی در دو سال گذشته بیش از ۱۰۸ میلیون دلار دریافت کرده است، به عبارتی مجموع ارز دریافتی توسط مجموعه کوبل دارو دست کم بالغ بر نیم میلیارد دلار است. در وب سایت این شرکت و منابع رسمی دیگر گزارشی درباره میزان واردات دارو توسط این مجموعه در دست نیست. در ماههای گذشته برخی رسانهها از حضور رسول دیناروند، رئیس پرسابقه سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و خانواده او در بین مدیران این شرکت و ارز بگیران گزارشهایی منتشر کردهاند.
نام «کوبلدارو» و «دکتر عبیدی» هر دو در تصویر نه چندان واضح نامه پارسال رئیس کل بانک مرکزی به رئیسجمهوری ایران در میان متخلفان ارزی قابل تشخیص است.
پس از کوبل دارو شرکت «بهستان دارو» با دریافت حدود ۳۷۷ میلیون دلار ارز دولتی از بانک مرکزی در رده دوم قرار دارد. برخی رسانهها در ایران گزارش دادهاند که مدیران این شرکت به طور همزمان شرکتی را به نام «اگزامون» در اتریش تاسیس کردهاند که در زمینهها دارو، سرمایهگذاری و همچنین خرید و فروش املاک در وین و ترکیه فعال است. به نوشته این رسانهها، داروهای وارداتی شرکت بهستان دارو توسط اگزامون فاکتور شدهاند. پایگاه دادههای باز ایران به اطلاعاتی که این گزارش را تایید کند دست نیافته است. نام بهستاندارو نیز در نامه رئیس بانک مرکزی به روحانی دیده میشود.
سومین واردکننده بزرگ دارو با ارز دولتی شرکت «اکتوورکو» بوده است که ۲۶۱ میلیون دلار گرفته است. پس از آن «شفایاب گستر» چهارمین شرکت دارویی است که بیشتر میزان ارز دولتی را دریافت کرده است. این شرکت در مجموع حدود ۲۴۸ میلیون دلار ارز دولتی از بانک مرکزی دریافت کرده است.
پس از آن «هیات امنای ارزی» قرار دارد که یک سازمان دولتی در وزارت بهداشت است. هدف از تشکیل این هیات «ایجاد زمینه معالجه همه بیماران در داخل کشور و بینیاز کردن کشور از اعزام بیمار برای معالجه به خارج از کشور» است. در متن قانون تشکیل هیات امنا و همینطور آئیننامه آن اشارهای به واردات دارو و تجهیزات پزشکی نشده، اما طبق اسناد بانک مرکزی این هیات در دو سال گذشته بیش از ۱۷۹ میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده است.
بعد از این نوبت به شرکتهای «نوو نوردیسک پارس» میرسد که ارزش ارز دولتی دریافت شده توسط آن تا روز ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ بیش از ۱۷۸ میلیون دلار اعلام شده است. مجموع ارز دریافتی توسط شرکتهای «کیبیسی» ۱۷۰ میلیون دلار، «شرکت فناوری آزمایشگاهی» ۱۳۱ میلیون دلار، «روژین دارو» ۱۱۹ میلیون دلار، «داروسازی دکتر عبیدی» ۱۰۸ میلیون دلار و «اوین دارو» ۱۰۲ میلیون دلار است.
باید تاکید کرد که شرکتها و افراد بیشتری با عنوان واردات دارو از بانک مرکزی ارز دریافت کردهاند. کافی است واژه «دارو» را در جدول مرتب شده زیر جستوجو کنید. نام ۲۷۰ شخص حقوقی پدیدار خواهد شد که بین ۵۷۶ هزار دلار تا ۴۰۴ میلیون دلار ارز دولتی از بانک مرکزی دریافت کردهاند.
جدول بالا بر اساس دادههای آخرین گزارش به روز شده «فهرست دریافتکنندگان بانک مرکزی» که روز ۲۵ خرداد منتشر شده در پایگاه دادههای باز ایران آماده شده است. ارزش ارز دریافتی بر اساس میانگین نرخ برابری در این مدت به دلار آمریکا محاسبه شده و مجموع پرداختی به شرکتها و اشخاص بر اساس اطلاعات شناسه یا کد ملی تجمیع شده است. این فهرست تا الان کاملترین و به روزترین فهرستی است که با قابلیت جستوجو و مرتبسازی در اختیار عموم قرار داده شده است.
منبع عکس: خبرگزاریهای ایران