دولت ایران چقدر به «دانشگاه‌های حوزوی» بودجه می‌دهد؟
مجموع بودجه پنج دانشگاه مذهبی - تبلیغاتی ایران که زیر نظر روحانیون اداره می‌شود بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان است.
بر اساس تحقیقات پایگاه داده‌های باز ایران، این مراکز اگرچه با عنوان «دانشگاه» یا «پژوهشگاه» فعالیت می‌کنند، اما در واقع مدارس مذهبی هستند که شباهت زیادی به حوزه‌های علمیه دارند.
لینک نمودار
نگاهی به تاریخچه این مدارس نشان می‌دهد، اغلب آنها به طور مستقیم زیر نظر شخص علی خامنه‌ای اداره می‌شوند و با پیگیری و دستور او و با استناد به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل به «دانشگاه» شده‌اند.
«دانشگاه معارف اسلامی» و «پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی» دو ردیف بودجه جداگانه دارند، اما در واقع یک موسسه‌اند که زیر نظر نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند. رئیس این موسسه (هم دانشگاه و هم پژوهشگاه) حجت الاسلام مصطفی رستمی، قائم مقام نهاد نمایندگی علی خامنه‌ای در دانشگاه‌ها و از روحانیون مورد اعتماد رهبر جمهوری اسلامی است.
دانشگاه یا مدرسه عالی «شهید مطهری»، نیز در واقع یک مدرسه دینی است که پیش از انقلاب نام آن مدرسه عالی سپهسالار، یکی از مراکز عالی آموزشی مدرن در ایران بود. این مدرسه بعد از انقلاب با حکم روح‌الله خمینی، به «مدرسه عالی شهید مطهری» تغییر نام داد و زیر نظر محمد امامی کاشانی به یک مدرسه کاملا دینی تبدیل شد. بعد از درگذشت امامی کاشانی در اسفند ۱۴۰۲، حجت‌الاسلام عبدالعلی توجهی، تولیت مدرسه و ریاست آن را برعهده گرفت.
«دانشگاه علوم و معارف قرآنی» نیز یکی از مدارس دینی است که زیر نظر سازمان اوقاف فعالیت می‌کند. رئیس این مدرسه دینی نیز حجت‌الاسلام سید محمد نقیب است.
بودجه «دانشگاه اهل بیت» زیرمجموعه ردیف‌های وزارت ارشاد و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تعریف شده است. این مدرسه دینی زیر نظر «مجمع جهانی اهل بیت» فعالیت می‌کند که از سال ۱۳۶۹ با فرمان علی خامنه‌ای برای تبلیغ و توسعه بین‌المللی مذهب شیعه تاسیس شده است. دانشجویان این دانشگاه «طلاب» و «پژوهشگران» مسلمان خارجی هستند. در حال حاضر حجت الاسلام سعید جازاری معموئی، رئیس دانشگاه اهل بیت است.
«دانشگاه مذاهب اسلامی» هم یکی دیگر از مدارس دینی است که زیر نظر «مجمع تقریب مذاهب» فعالیت می‌کند. زمینه تخصصی فعالیت این «دانشگاه»، مطالعه تطبیقی فقه و حقوق در مذاهب اسلامی است، اما بودجه آن نه زیرمجموعه نهادهای دینی، بلکه از اعتبارات وزارت ارشاد تامین می‌شود. رئیس این دانشگاه «سیدعباس صالحی» است که اگرچه لباس روحانیت نمی‌پوشد، اما در حوزه‌های علمیه مشهد و قم دروس حوزوی خوانده است.
«دانشگاه اصول دین»، در سال ۱۳۷۴ با پیگیری علی خامنه‌ای در ایران تاسیس شد. اصل این دانشگاه یک مدرسه دینی در عراق بوده است. رئیس این دانشگاه، آیت‌الله محسن اراکی، عضو مجلس خبرگان از روحانیون نزدیک و مورد اعتماد شخص علی خامنه‌ای است.
«پژوهشگاه حوزه و دانشگاه»، یکی دیگر از موسساتی است که بودجه آن از سوی وزارت علوم، تحقیقات و نوآوری تامین می‌شود. این موسسه در سال ۱۳۶۱ با عنوان «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» فعالیت می‌کرد و از سال ۱۳۷۷ نام آن اول به «پژوهشکده»، «موسسه پژوهشی» و از سال ۱۳۸۲ به «پژوهشگاه» تغییر کرده است. ماموریت رهبر جمهوری اسلامی برای این موسسه «بازنگری و اسلامی‌سازی علوم انسانی» است. رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، حجت الاسلام محمدباقر سعیدی روشن است.
این اعداد و ارقام تنها بودجه دانشگاه‌های حوزوی‌اند که در برابر بودجه ردیف‌های اصلی پیش‌بینی شده برای مدارس دینی و حوزه‌های علمیه ناچیز به نظر می‌رسند. به طور مشخص ارزش هفت ردیف اصلی مرتبط با مدارس دینی، یعنی «شورای عالی حوزه‌های علمیه»، «مرکز خدمات حوزه‌های علمیه»، «حوزه‌های علمیه خواهران»، «حوزه‌های علمیه خراسان»، «دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم»، «جامعه‌المصطفی‌العالمیه» و «موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان است. این به جز منابع مالی دیگری است که در چارچوب بودجه و در خارج از بودجه به این نهادها اختصاص پیدا می‌کند.
