مطالبه پاسخگویی: چگونه پاراگوئه میتواند با بکارگیری از داده باز در تدارکات اضطراری، اعتماد عمومی را بازگرداند
وبلاگ
نوشته شده توسط رومینا کلمن / ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۰
کشور پاراگوئه ضربه شدیدی از همهگیری کووید-۱۹ خورده است. شهروندان این کشور به خیابانها آمدهاند و خواستار پاسخگویی و راهکاری روشن برای مقابله با این بحران شدهاند.
شیوه شفاف تدارکات در این کشور موجب شد که دسترسی به اطلاعات مهم و حساس بیشتر باشد و در نتیجه نظارت عمومی بر تدارکات اضطراری کشور امکانپذیر گردد. نهاد تدارکات ملی پاراگوئه توانست تمام قراردادهای کووید-۱۹ خود را بلافاصله پس از انعقاد منتشر و ثبت کند. این نهاد، به هماهنگ کردن خریدها، ردیابی خطرات و ایجاد مقررات و ابزارهای جدید مانند یک فروشگاه دیجیتالی برای تجهیزات حفاظتی، پرداخت. مناقصات تجهیزات حفاظتی ده برابر ارزانتر و سریعتر از حالت عادی انجام شد. اکنون که جامعه مدنی، روزنامهنگاران و دیگر گروهها بر عملکرد دولت در مقابل کووید-۱۹ نظارت دارند، افرادی که مسئول کلاهبرداری و فساد مالی شناخته شدند، باید پاسخگو باشند.
این گزارش به بررسی عملکرد درست پاراگوئه و در عین حال، خلأهای موجود برای بازسازی اعتماد عمومی در این کشور، میپردازد. کشور پاراگوئه ضربه شدیدی از همهگیری کووید-۱۹ خورده است. یک سال پس از آغاز همهگیری کووید-۱۹، فریبکاری، فساد و عدم مسیولیتپذیری دولت همچنان جان هزاران نفر را در معرض خطر قرار داده است، در نتیجه مردم به خیابانها ریختند و عملکرد دولت را زیر سوال بردند.
پابلو سیتز (Pablo Seitz) مدیر نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه (DNCP) توضیح میدهد که چطور این نهاد پس از آغاز همهگیری کووید-۱۹ در کانون توجه قرار گرفته است: «همهی توجهها یکباره به قراردادهای دولتی جلب شد. افرادی که پیش از این هیچ چیز درباره تدارکات دولتی نشنیده بودند، به وبسایت ما مراجعه میکردند تا ببینند که پولشان به چه شکل مورد استفاده قرار میگیرد. گرچه این موضوع فشار زیادی ایجاد کرد، اما همچنین ما را در موقعیتی قرار داد تا کارآمدتر عمل کنیم، روند کار را با سرعت بیشتری پیش ببریم، و راستکرداری و تمامیت بیشتری در کل سیستم اعمال کنیم.»
دیوید ریوروس گارسیا (David Riveros Garcia) رئیس سازمان مردمنهاد reAcción که طی همهگیری کووید-۱۹ از دادههای باز برای نظارت بر قراردادهای دولتی بخش آموزش و پرورش استفاده کرده است، میگوید: «شهروندان از همان ابتدا وقتی دیدند فرزندانشان به دلیل نداشتن اینترنت و یا کامپیوتر، نمیتوانند به سیستمهای یادگیری از راه دور دسترسی داشته باشند، به شکلی مستقیم و دست اول متوجه تاثیر فساد مالی در مدارس شدند.»
پاراگوئه در زمینهی کار با قرارداد باز، سابقه طولانیای دارد و با اتکا به استاندارد داده باز قراردادها (Open Contracting Data Standard)، زیرساختهای مستحکمی برای داده باز ایجاد کرده است. نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه با کمک گرفتن از دادههای باز، یک سیستم هشدار سریع ایجاد کرده که نظارت همزمان بر تمام قراردادهای تدارکات اضطراری را ممکن میسازد. انتشار دادههای باز در مورد قراردادهای دولتی به روزنامهنگاران، کنشگران و سازمانهای جامعه مدنی اجازه داده است تا تدارکات کووید-۱۹ را از نزدیک رصد کرده و تخلفات را مورد بررسی قرار دهند.
وجود بستر مناسب برای کار با داده باز و همینطور عملکرد سریع مسئولین در نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه، دو عامل اصلی برای حفظ شفافیت در روند تدارکات دولتی در زمان بحران جهانی کووید-۱۹ بود. در همان زمان که بیشتر کشورها هنوز داشتند به این فکر میکردند که چگونه سیستمهای تدارکات خود را به گونهای تنظیم کنند که از عهده برآورده کردن میزان بالای تقاضا در ارتباط با کووید-۱۹ برآیند، نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه مشغول اعمال یک استراتژی سه جانبه بود.
مقابله با ویروس کووید-۱۹: سیاستگذاریها و ابزار نوین
بر روی وبسایت نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه بخشی وجود دارد که شامل اطلاعات جامعی در مورد تدارکات مرتبط با کووید-۱۹ است؛ و تنها با دو کلیک میتوان به این بخش دسترسی پیدا کرد. این بخش کاربرپسند شامل دفترچه راهنمایی برای موسسات دولتی است که در آن اطلاعاتی در مورد تدارکات اضطراری، محصولات موجود در بازار، کلیه پردازشهای کووید-۱۹ در فرمت داده باز، و فهرستی از ابزارها که نظارت عمومی بر این روند را امکانپذیر میسازد، فراهم شده است.
این بخش، محصول یک تلاش تیمی است که بر اساس دو آییننامه بنا شده است. این دو آییننامه به گفتهی ملینا وازکز (Melinna Vázquez)، مدیر بخش استراتژی توسعه و اطلاعات، نقطه شروعی بودند تا از پایبند ماندن به اصول شفافیت و پاسخگویی در زمان همهگیری کووید-۱۹ اطمینان حاصل شود.
فقط ۲۷ روز از شروع دستور خانهنشینی برای مقابله با ویروس کووید-۱۹ گذشته بود که نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه اجازهی استفاده از موافقتنامههای محدود (framework agreements) را برای روند تدارکات صادر کرد. این امر به نهاد ملی تدارکات این امکان را داد تا با قیمتها و شرایط از پیش تعیین شده وارد معامله با عرضهکنندگان بالقوه شود. بدین ترتیب موسسات قادر بودند که بدون نیاز به اعلام مناقصه، با حفظ شفافیت، کالاهای لازم را خریداری کنند. قبل از آغاز بحران کووید-۱۹ موسسات بعد از عقد یک قرارداد اضطراری، ۱۰ روز فرصت داشتند تا به نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه اطلاع دهند که یک قرارداد مستقیم اعطا شده است. اما این آییننامه جدید، موسسات را ملزم میداند که مشخصات مناقصه و همچنین کلیه جزئیات مورد تقاضای سامانه اطلاعات تدارکات دولتی (SICP) را حداقل ۲ روز پیش از تاریخ آغاز مناقصه منتشر کنند.
پابلو سیتز دائما آمار و نمودارهای تدارکات کشور را در دفتر خود تحت نظر قرار میدهد.
اما این تنها آییننامهای نبود که اخیرا تصویب شده است. برای مدت طولانی این سوال مطرح بوده که قیمتهای مرجعی که به عنوان راهنمای دولتها برای اطمینان از منصفانه بودن نرخها مورد استفاده قرار میگیرند، به چه شکل حاصل میشوند. خوان آردیسونه (Juan Ardissone) رئیس بخش فناوری اطلاعات در نهاد ملی تدارکات دولتی میگوید: «قیمتهای مرجع همیشه منتشر شدهاند اما هرگز اطلاعاتی درباره تجزیه و تحلیلهایی که این قیمتهای مرجع بر اساس آنها انتخاب میشوند، منتشر نشده است.»همهگیری کووید-۱۹ موجب شد که این کمبود و سایر کمبودهای ساختاری آشکار شده و به تغییر در سیستم بیانجامد. چندی از آغاز تدارکات اضطراری نگذشته بود که خبر خریدهای کالاهای حیاتی با قیمتهای بیش از حد بالا آشکار شد و نهاد تدارکات، آییننامهای را وضع کرد که طبق آن موسسات میبایست نه تنها قیمتهای مرجع بدست آمده در بازار را منتشر کنند، بلکه نحوه رسیدن به چنین ارقامی را نیز توضیح دهند.
البته علنی کردن نحوه محاسبه این قیمتها، تنها تغییری نبود که رخ داد. مناقصهگران نیز ملزم به ارائه حداقل سه نرخ و دو منبع اطلاعاتی (برای مثال، قراردادها و بودجههای گذشته) برای این ارقام شدند. آردیسونه خاطرنشان میکند که در نتیجهی این قانون، موسسات برای دریافت مظنه نه تنها به عرضهکنندگان همیشگی خود بلکه به تمام عرضهکنندگان کالای مورد نظر، مراجعه میکنند.
این آییننامهها نشان داد که برای تسریع روند تدارکات میتوان ابزارهای جدیدی خلق کرد. نهاد ملی تدارکات دولتی یک «فروشگاه اینترنتی» راهاندازی کرد. نقش داده باز در این فرآیند بسیار مهم بود چرا که نهاد ملی تدارکات میتوانست از طریق داده باز تشخیص دهد که موسسات دولتی در حال خرید چه محصولاتی هستند.
در این فروشگاه اینترنتی، موسسات میتوانند همه محصولات موجود را در یک مکان ببینند، آنها را به سبد خرید اضافه کرده و سفارش خود را صادر کنند. وازکز در این رابطه میگوید: «ما تلاش کردیم تا بیشترین تعداد شرکتکنندگان در مناقصه را در این فروشگاه داشته باشیم که نتایج این کار بسیار جالب توجه بود، زیرا قیمتها شروع به پایین آمدن کرد. برای مثال ماسکی که در ابتدای شیوع ویروس کووید-۱۹ در خارج از این فروشگاه خریداری میشد حدود ۱ دلار آمریکا (۷۰۰۰ گوارانی) هزینه داشت، در صورتی که با افزایش تعداد عرضهکنندگان و شدت گرفتن رقابت، قیمت هر ماسک به ۷۰۰ گوارانی کاهش یافت.»
همچنین موسسات میتوانستند کالاهای مورد نظر را سریعتر خریداری کنند چرا که دیگر نیازی به نوشتن مشخصات مناقصه یا دریافت و ارزیابی پیشنهادات وجود نداشت. آردیسونه توضیح میدهد که این سیستم، موسسات دولتی را قادر میسازد تا «پردازش تدارکات خود را به جای ۳ هفته، در مدت ۳ روز تکمیل کنند.»
تصویب این دو آییننامه جدید، راهاندازی فروشگاه اینترنتی و همینطور نظارت عمومی، عواملی هستند که نقش بسیار مهمی در کاهش تعداد قراردادهای خرید مستقیم داشتهاند. یک تجزیه و تحلیل دادهای که توسط پروژه «مشارکت قرارداد باز» (Open Contracting Partnership) در مورد نقش داده باز در فرآیند تدارکات از تاریخ ۱ مارس تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ (از اسفند ۱۳۹۸ تا دی ۱۳۹۹) انجام شده است نشان میدهد که در ماه مه (اردیبهشت)، ۹۴درصد از خریدهای مربوط به کووید-۱۹ به روش قرارداد مستقیم انجام شده اما این عدد تا ماه دسامبر (دی) به ۲۴درصد کاهش پیدا کرده است.
با بررسی مجموع ۲۶۲ فرآیند خرید کالاهایی که تحت عنوان کووید-۱۹ یا مرتبط با آن صورت گرفته است، میتوان مشاهده کرد که تعداد انتشار قیمتهای مرجع برای هر یک از فرآیندهای خرید، افزایش قابل توجهی داشته است. ارقام مربوط به ماه مه نشان میدهد که فقط ۶ درصد از قراردادها در آن زمان این اطلاعات را ارائه دادهاند، در صورتی که این رقم تا دسامبر به ۱۰۰درصد رسیده است. در ماههای پایانی سال ۲۰۲۰، تعداد قراردادهای مستقیم به میزان قابل توجهی کاهش یافت و فقط در ۸ درصد از قراردادها اصلاحاتی انجام شد.
داده باز، تاثیرگذارترین عوامل: نظارت شهروندان، تحقیقات روزنامهنگاران و ابزارهای نظارتی نوین
انتشار دادههای باز در زمینه تدارکات دولتی، به روزنامهنگاران و شهروندان کمک کرد تا بتوانند فرآیندهای خرید در زمان همهگیری کووید-۱۹ را تحت نظارت قرار دهند. در عرض چند روز تعداد بازدیدها از وبسایت نهاد ملی تدارکات دولتی سر به فلک کشید که این امر توجه مردم به خریدهای دولت و قیمتهای پرداخت شده را نشان میدهد.
به عقیده ریوروس گارسیا این موضوع موجب بیشتر شدن نظارت عمومی بر تدارکات دولتی شد: «مردم عادی شروع به اسکرینشات گرفتن از دادههای تدارکات کردند که این امر به فشار عمومی و در نتیجه لغو برخی فراخوانهای مناقصه و یا توقف فرآیندهای خرید منجر شد. در یک مورد، عرضهکنندهای به مدت ۱۸ ماه از شرکت در مناقصه محروم شد.»
وازکز در این رابطه میگوید: «مردم از همان ابتدا شناسایی تخلفات را آغاز کردند و این تخلفات در رسانهها گزارش میشد. مردم به ما کمک کردند تا تدارکات دولتی را تحت نظارت قرار دهیم. در برخی موارد، نظارتهای دقیق منجر به استعفای بالاترین مقامات دستاندرکار شد.»
آنالیز دادههای باز توام با نظارت شهروندان باعث ایجاد ابزارهای جدید نظارتی شده و به تشخیص تخلفاتی کمک کرده که تا پیش از این در میان انبوه اطلاعات موجود در مورد فرایندهای تدارکات از چشمها پنهان میمانده است.
رسوایی خرید بطریهای آب گازدار: رسانهها آشکار ساختند که شرکت ملی نفت پاراگوئه (پتروپار) با سوءاستفاده از مقررات شرایط اضطراری، ۵۰۰۰ بطری آب گازدار به قیمت ۳۵۹,۷۰۰,۰۰۰ گوارانی (معادل ۵۲,۰۰۰ دلار آمریکا) از شرکت Solumedic SA خریداری کرده است. این اتفاق به طور گستردهای در شبکههای رسانهای گزارش شد و پس از تحقیقات توسط دادستانی پاراگوئه، موجب استعفای پاتریسیا سامادیو (Patricia Samudio)، رئیس این شرکت شد. پس از چندین ماه، رئیس جمهور سابق و ۲۱ تن از مقامات کشور نیز محاکمه شدند.
تحقیقات موسسه ReAcción: زیر ذرهبین قرار دادن اطلاعات فقط در زمینه تدارکات ملی صورت نگرفت. موسسه reAcción با حمایت مالی موسسه اقتصاد و قانون محیط زیست (IDEA)، نظارت بر فرآیندهای تدارکات اضطراری کووید-۱۹ را در شهر سیوداد دل استه و شهرهای اطراف نیز آغاز کرد. آنها در ابتدا بر آنالیز فرآیندهایی که تحت عنوان کووید-۱۹ دستهبندی شده بودند، متمرکز شدند. آنها در بررسیهای خود متوجه شدند که قابلیت دستهبندی یک فرآیند به صورت دستی، در برخی موارد موجب شده که افراد برای سرعت بخشیدن به روند خریدهایی که هیچ ارتباطی با ویروس کرونا ندارد، از این روش سواستفاده کنند. موارد دیگری نیز وجود داشت که برای فرار از نظارت عمومی، عنوان کووید-۱۹ حذف شده یا اصلا در آن دستهبندی قرار نگرفته است.
بنابراین آنها شروع به بررسی هر مورد خرید به صورت جداگانه کردند. یکی از یافتههای مهم این تیم این بود که اغلب فرآیندهای تدارکات در چشم برهمزدنی آغاز شده و بسته میشوند.
ریوروس گارسیا به یاد دارد که "مبالغ پیشنهادی با قیمتهای بیش از یک یا دو میلیون دلار در کمتر از ۲۴ ساعت ارائه میشد". تیم reAcción همچنین قیمتهای پرداخت شده توسط شهرداریها برای ۷ قلم از سبد غذایی (رشته فرنگی، چای یربا ماته، برنج، نمک، آرد، شکر و روغن نباتی) را با قیمت فروش مربوطه در سوپرمارکتها مقایسه کردند و دریافتند که فقط ۲ کالا از این ۷ قلم با قیمت کمتری نسبت به قیمت سوپرمارکتها (خرده فروشی) تهیه میشود.
موسسه ReAcción همچنین مجموعهای از کارگاهها و دورههای آموزشی در زمینه توانمندسازی و ظرفیتسازی را برای روزنامهنگاران، کنشگران و عموم مردم برگزار کرد.
پلتفورمهای جدید نظارتی: سازمانهای جامعه مدنی و کارشناسان از دادههای باز استفاده کردهاند تا به صورت مستقل صفحاتی را برای گردآوری اطلاعات تدارکات تهیه کنند و فرآیندهای خرید را دقیقتر مورد بررسی و نظارت قرار دهند. وبسایت “Control Ciudadano” توسط مرکز توسعه پایدار (CDS)، موسسه اقتصاد و قانون محیط زیست (IDEA) که توسط reAcción پشتیبانی میشود، پروژهی Seeds for Democracy و پروژهی «مشارکت قرارداد باز» به وجود آمده است تا بودجه تدارکات و امور اضطراری را در طول دوره همهگیری کووید-۱۹ مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. یوهانا لیسنیچوک (Yohanna Lisnichuk) مهندس نرمافزاری که بر روی این وبسایت کار میکرده توضیح میدهد که آنالیزهای این وبسایت بر مجموعهای از سوالات تمرکز داشته است، از جمله اینکه "آیا اقلام خریداری شده در زمان همهگیری کووید-۱۹ گرانتر از قبل بودهاند؟ چه اقلامی تحت عنوان کووید-۱۹ خریداری شده است؟ عرضهکنندگان این اقلام چه کسانی بودند؟ چه نهادهایی خریداران این اقلام بودند؟ بزرگترین مناقصهها به چه کسانی اعطا شده است؟ و اینکه آیا عرضهکنندگان منتخب هیچ ارتباطی با فرآیندهای خریدی که تحت عنوان کووید-۱۹ دستهبندی شده داشتهاند".
از جمله یافتههای مهم این وبسایت این بود که متوجه شدند شرکتها از نشانیهای یکسانی استفاده کردهاند و یا قراردادهای متعددی را تحت نامهای مختلف دریافت کردهاند. این مسئله در مورد دو شرکتی که بزرگترین قراردادهای مربوط به کووید-۱۹ به آنها تعلق گرفته بود، صدق میکرد.
وبسایت “Control Ciudadano” علاوه بر اطلاعات مربوط به تدارکات، شامل منابع مختلفی از اطلاعات از جمله اظهارات رسمی مقامات، اطلاعات مربوط به دریافتکنندگان یارانه در زمان همهگیری کووید-۱۹ و همینطور فیش حقوقی مقامات دولتی است.
سیستم هشدار برای مقامات دولتی و عرضهکنندگان: نهاد ملی تدارکات یک سیستم هشدار تهیه کرده است تا از تطابق فراخوانهای مربوط به مناقصات با آییننامههای موجود اطمینان حاصل شود. به عنوان مثال، این سیستم مقادیر قراردادها را بررسی کرده و از تطابق زمانی آنها با مشخصات ذکر شده در اعلامیهها اطمینان حاصل میکند. به محض انتشار مناقصهای که مفاد آن مغایر با آییننامه باشد، یک پیام هشدار به طور خودکار به تلفن همراه رئیس هیئت بازرسی ارسال میشود که نشان میدهد قراردادی خلاف قوانین آییننامه منتشر شده است.
این سیستم هشدار برای عرضهکنندگان نیز مفید است. هر زمان که نهاد ملی تدارکات یک فرآیند تدارکات جدید برای خرید کالاهای مرتبط با کووید-۱۹ آغاز میکند، عرضهکنندگان از طریق سیستم هشدار مطلع میشوند. این موضوع شامل قراردادهای تدارکات مستقیم که در آنها فرآیند خرید به دلیل فوریت کووید-۱۹ کوتاهتر است نیز میشود.
با وجود این پیشرفتها، همچنان چالشهایی پیرامون موضوع رقابت در فرآیندهای تدارکات وجود دارد. نهاد ملی تدارکات دولتی از دادههای باز برای ارزیابی میزان رقابت در فرآیندهای تدارکات استفاده کرده است. علیرغم نتایج مثبتی که از اقدامات اتخاذ شده بدست آمده، نهاد تدارکات دریافت که میزان مشارکت عرضهکنندگان در سال ۲۰۲۰ پایین بوده است. نهاد تدارکات این امر را به حساب افزایش تعداد تدارکات اضطراری که نیاز به تبلیغات و فراخوانهای کمتری دارد، میگذارد. برای حل این مسئله، نهاد تدارکات قصد دارد مقرراتی را وضع کند که در صورت وجود تنها یک عرضهکننده، موسسات را مجبور به تمدید زمان مناقصات میکند.
علاوه بر آنچه گفته شد، دولت پاراگوئه با استفاده از سیستم داده باز این کشور، پلتفرم rindiendocuentas.org.py را با همکاری بانک توسعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (Inter-American Development Bank) در اواخر آوریل ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۱۳۹۹) راهاندازی کرد. این وبسایت یک منبع اطلاعاتی متمرکز و جامع در رابطه با کمکهای مالی، حقوق و دستمزدها، و توزیع منابع اضطراری در دوران همهگیری کووید-۱۹ است. خوشبختانه با توجه به مطابقت داشتن این وبسایت با استاندارد داده باز قراردادها (Open Contracting Data Standard)، افزودن اطلاعات مربوط به قراردادهای اضطراری به راحتی و به سرعت امکانپذیر بود.
این وبسایت کارکردهای متعددی دارد، از جمله گزینههایی برای ارسال درخواست دسترسی به اطلاعات عمومی، گزارش تخلفات، ارسال سوالات، نوشتن پیشنهادات و ثبت شکایات.
مطالبه پاسخگویی
عملکرد سریع نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه توام با فرهنگ باز فضای تدارکات موجب شده است که راههای متعددی برای نظارت بر تدارکات اضطراری، چه در داخل و چه خارج از دولت، بوجود بیاید.
اما این مسیر خالی از چالش نیست. ریوروس گارسیا در این رابطه میگوید: "هیچکس به زندان نرفته است، هیچکس مجازات نشده است. بیشترین موفقیتی که در کل این مسیر به دست آمده استعفای مدیران تدارکات بوده است. مطالبه شفافیت در زمان همهگیری کووید-۱۹ این خطر بزرگ را دارد که موجب میشود شما دیگر حس نکنید که به عنوان یک شهروند در یک جامعه مدنی در حال فعالیت هستید".
دستاوردهای نهاد ملی تدارکات دولتی پاراگوئه و استراتژیهای مورد استفادهی این نهاد موجب شده که کنشگران و جامعه مدنی بتوانند به اطلاعات تولید شده در سیستم تدارکات دولتی در دوره همهگیری کووید-۱۹ دسترسی پیدا کنند. اما به همان اندازه مهم است که این تغییرات اعمال شده در سیستم تدارکات با تغییرات ساختاری دیگری نیز همراه باشد، تغییراتی که موجب شود تحقیقات و بررسیهای جامعی صورت بگیرد و در نتیجه از تخلفات و فساد بیشتر جلوگیری شود.
برای امکانپذیر ساختن نظارت روزانه بر روند تدارکات، ابزارهای پیشرفتهتری در حال شکلگیری هستند. برای مثال، پلتفرم Control Ciudadano با پروژه داده باز آمریکای لاتین Latin American Open Data Initiative به همکاری پرداختهاند تا با تلفیق هوش مصنوعی و دادههای تدارکات، رباتی را خلق کنند. این ربات از دادههای باز تدارکات استفاده میکند و هر فراخوان مناقصهای را که از قوانین تعیین شده پیروی نکند، مشخص و اعلام مینماید.
این پروژه جدید و دیگر روشهای نوآورانه برای نظارت و کار گروهی نشان میدهد که مردم به راحتی از مبارزه دست برنمیدارند. به هر حال یک نفر باید این سیستم را اصلاح کند و جامعه مدنی در پاراگوئه از بسیاری از خصوصیاتی که برای ایجاد تغییر لازم است برخوردار است: دادهها و اطلاعات بهتر توام با پشتکار و عزم راسخ.
ما هم در کنار جامعه مدنی خواهیم بود و از قدمهای بعدی آنها را برای رسیدن به شفافیت، پاسخگویی و بازسازی بهتر حمایت خواهیم کرد.