سیر صعودی آمار خودکشی در ایران
آمارهای رسمی در ایران نشان می‌دهد میزان خودکشی در ایران طی یک دهه گذشته، بیش از ۴۰ درصد رشد کرده و از حدود ۳,۵۰۰ مورد در سال، به بیش از ۵ هزار مورد افزایش یافته است.
تازه‌ترین گزارش «شاخص‌های عدالت اجتماعی» در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که در ظرف ده سال بیش از ۴۰ هزار مرگ ناشی از خودکشی توسط نیروی انتظامی ثبت و ضبط شده است. این رقم بیش از دو برابر کل آمار قتل در دهه ۱۳۹۰ است، که کمتر از ۲۰ هزار نفر گزارش شده است.
افزایش خودکشی در ایران در شرایطی است که مردم این کشور در دهه ۱۳۹۰ خورشیدی در معرض شدیدترین بحران‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قرار داشته‌اند.
لینک نمودار
در آمارهای نیروی انتظامی تعداد قابل توجهی مرگ، تحت عنوان «سایر موارد مرگ‌های مشکوک» وجود دارد که دقیقا مشخص نیست به چه مواردی اطلاق می‌شود. آمار این مرگ‌های مشکوک در دهه ۱۳۹۰، حدود ۶ برابر آمار کل خودکشی و ۱۲ برابر آمار قتل است.
لینک نمودار
به جز نیروی انتظامی، دو نهاد دیگر یعنی پزشکی قانونی و وزارت بهداشت هم به طور پراکنده آمارهای مربوط به خودکشی را ارائه می‌کنند که اطلاعات آنها به طور عمومی در دسترس نیست. اما نقل قول‌های منتشر شده در رسانه‌ها تحت عنوان آمار پزشکی قانونی نشان می‌دهد که بین آمارهای موجود نهادهای رسمی اختلاف قابل توجهی وجود دارد.
به طور نمونه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در اسفند ۱۳۹۹، در گزارشی به نقل از پزشکی قانونی نوشت در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، به ترتیب ۵,۱۰۱ و ۵,۱۴۳ مورد خودکشی کامل رخ داده است. این آمار تقریبا ۲۰ درصد بالاتر از آماری است که نیروی انتظامی با عنوان موارد خودکشی منتشر کرده است.
تحلیل استانی آمار خودکشی
طبق آمار نیروی انتظامی در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹، هر سال به طور متوسط ۴,۱۸۳ نفر در ایران به دلیل خودکشی جان‌شان را از دست داده‌اند. با این حساب نرخ مرگ و میر ناشی از خودکشی ۵/۱ مورد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.
اما این آمار به طور یکسان توزیع نشده است. بررسی و تحلیل داده‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد نرخ خودکشی در استانهای غربی کشور اختلاف بیشتری با مناطق مرکزی، شمال و جنوب و شرق ایران دارد.
به طور مشخص نرخ خودکشی در استانهای کرمانشاه (۱۱/۸ به ازای ۱۰۰ هزار نفر)، ایلام (۱۱/۵ به ازای ۱۰۰ هزار نفر) و کهگیلویه و بویراحمد (۱۰/۵ به ازای ۱۰۰ هزار نفر) است که بیش از دو برابر متوسط کشوری محاسبه می‌شود. پس از آن استانهای لرستان، همدان و چهارمحال بختیاری بالاترین آمار خودکشی به نسبت جمعیت را دارند.
لینک جدول
بالا یا پایین بودن نرخ خودکشی بستگی به عوامل گوناگون، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی دارد و افزایش بحران‌ها و ناپایداری‌ها می‌تواند روی آمار خودکشی تاثیر بگذارد. نگاهی گذرا به نقشه پراکندگی خودکشی نشان می‌دهد در سال‌های اخیر نرخ خودکشی در مناطق غربی ایران بالاتر از سایر مناطق بوده که از نظر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی، وضعیت شکننده‌تری نسبت به سایر مناطق کشور داشته‌اند. البته این موضوع در مورد استانهای شرقی مثل سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی سازگار نیست و برای تجزیه و تحلیل آنها باید عوامل دیگری را بررسی کرد.
اینفوگرافیک زیر نقشه خودکشی در ایران را با دو شاخص دیگر، یکی شاخص فلاکت و دیگری شاخص سهم استان‌ها از اقتصاد ایران مقایسه می‌کند.
لینک اینفوگرافیک
شاخص فلاکت حاصل جمع جبری دو شاخص تورم و بیکاری و سهم استان‌ها از اقتصاد از حاصل تقسیم آمار تولید ناخالص داخلی هر استان به محصول ناخالص داخلی کل کشور است.
چنانکه در نمودار فوق پیدا است، نیمه سمت چپ نقشه‌های خودکشی و فلاکت شباهت و همخوانی زیادی با یکدیگر دارند. استانهای کرمانشاه، ایلام، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد هم در آمار خودکشی و هم در شاخص فلاکت در پنج سال گذشته بدترین وضعیت را در سراسر کشور داشته‌اند.
نقشه توزیع محصول ناخالص داخلی هم نشان می‌دهد استانهای غربی کشور جزو کم‌برخوردارترین مناطق به حساب می‌آیند. در این نقشه مورد خوزستان به دلیل استقرار صنایع نفتی در این استان استثنایی است. شرایط تهران هم به دلیل پایتخت بودن متفاوت است. اگر این دو استان را کنار بگذاریم، میان دو نقشه خودکشی و سهم استان‌ها در اقتصاد هم همخوانی به وجود می‌آید.
این موضوع نشان می‌دهد میان نابرابری اقتصادی، بیکاری و تورم، به عنوان عوامل اقتصادی که تبعات اجتماعی آنها فراگیر است، ارتباط وجود دارد. اگرچه این عوامل تنها عوامل موثر بر بالا یا پایین نرخ خودکشی در یک منطقه نیستند.