آزار جنسی در خانواده
در فراخوان دادههای باز ایران بیش از ۷۰ درصد از پاسخگویان گفته‌اند که توسط یکی از خویشاوندان نزدیک و دور خود در خانه مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. به عبارت دیگر، بدن آن‌ها بدون رضایت‌شان با شهوت لمس شده است. زنان حدود سه برابر مردان دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند. بخش مهمی از این آزارگری جنسی در دوران کودکی اتفاق افتاده است. به گونه‌ای که بیش از نیمی از پاسخگویان می‌گویند برای اولین بار در سن ۱۰ سالگی و کمتر، دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند. یک سوم از پاسخگویان می‌گویند که تا به حال درباره این آزار جنسی با کسی حرف نزده‌اند.
خشونت خانگی پدیده‌ای است رایج که برخی صاحب‌نظران را به این نتیجه رسانده که خانه چندان هم از خیابان امن‌تر نیست. یکی از مهم‌ترین و آسیب‌زاترین این خشونت‌ها، خشونت جنسی خانگی است. این خشونت می‌تواند از جانب اعضای خانواده اولیه چون پدر، مادر، برادر و خواهر، یا دیگر اعضای دورتر خانواده صورت گیرد و گاهی حتی از جانب شریک زندگی در قالب ازدواج و یا در قالب‌های دیگری از شراکت در زندگی صورت گیرد.
آمار جهانی نشان می‌دهد که ۳۰ درصد از زنان از جانب شریک جنسی خود یا از جانب سایر اعضای خانواده آزار و یا آزار جنسی دیده‌اند. به عبارت دیگر، ۷۳۶ میلیون زن در جهان دچار خشونت خانگی بوده‌اند. ۶ درصد از زنان در جهان مستقیما در معرض خشونت جنسی خانگی از جانب افرادی غیر از شریک خود بوده‌اند.
هرچند موضوع خشونت خانگی در ایران مورد توجه بوده و کم و بیش اطلاعات و آماری در مورد آن وجود دارد، اطلاعات مربوط به آزار جنسی خانگی تا به حال در سطح ملی بررسی یا منتشر نشده است. به طور کلی باید در نظر داشت که گزارش آزار جنسی در ایران هم با محدودیت‌های فرهنگی روبروست هم با محدودیت ناشی از قانون. از نظر فرهنگی برملا شدن آزار جنسی خانگی با موضوع «آبرو» ارتباط دارد که عاملی محدود کننده در گزارش این دست از موارد است. ضمنا بنا بر تعریف‌های قانونی از آزار جنسی، برخی موارد مانند سرباز زدن زنان از رابطه جنسی با همسرشان اساسا تخطی قانونی محسوب می‌شود. به این ترتیب ارتباط جنسی اجباری مردان با همسرشان از نظر قانونی و حتی در بسیاری از موارد از نظر فرهنگی نیز آزار جنسی به حساب نمی‌آید.
با وجود این محدویدت‌ها، بعضی بررسی‌ها نشان می‌دهد در دهه ۱۳۸۰ خشونت خانگی (نسبت به زنان) طیف گسترده‌ای بین ۱۷/۵ تا ۹۳/۶ درصد از زنان را در بر می‌گرفته است. بالاترین فراوانی آزار در کل مربوط به آزار روانی و کمترین آن مربوط به آزار جنسی بوده است. در تحقیقاتی که با مقیاس کوچک‌تر صورت گرفته بیشترین آزار جنسی مربوط به آزار جنسی زنان و دختران از سوی پدر یا برادر بوده است.
با در نظر گرفتن نبود داده‌‌هایی هر چند محدود در باره آزار جنسی خانگی، پایگاه دادههای باز ایران در فراخوانی از کاربران فضای آنلاین خواسته است تا از تجربههای خودشان در این مورد و نیز از شنیده‌هایشان از تجربههای دیگران را در میان بگذارند. فراخوان برای شرکت در این پیمایش آنلاین از ۱۷ بهمن تا ۲۰ اسفند ماه ۱۴۰۱ در دسترس کاربران بوده است. در این مدت، ۹۳۷ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده و به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داده‌اند. ۶۵ درصد از پاسخگویان مرد و ۳۳ درصد زن بوده‌اند و ۲ درصد دیگر به سایر جنسیت‌ها تعلق داشته‌ند. ۹۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۵ درصد دیگر در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. بیشترین پاسخ‌دهندگان می‌گویند ساکن تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان خراسان جنوبی و کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان ۳۳ سال بوده است. ۴۴ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشته‌اند و ۵۶ درصد بیش از کارشناسی.۳۷ درصد از پاسخگویان مجرد و ۵۰ درصد متاهل بوده و ۱۳ درصد دیگر در گذشته دارای همسر بوده‌اند و اکنون جدا شده، طلاق گرفته یا همسرشان فوت شده است.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخ‌ها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
آزار جنسی توسط خویشاوندان
- ۷۱ درصد از پاسخگویان می‌گویند در طول زندگی‌شان پیش آمده است که وقتی در خانه بوده‌اند، یکی از خویشاوندان ایشان، آنان را بدون این که راضی باشند با شهوت لمس کرده است.
- زنان به روشنی بیش از مردان دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند، به گونه‌ای که سه چهارم زنان پاسخگو می‌گویند در زندگی خود آزار جنسی خانگی را تجربه کرده‌اند، حال آن که حدود یک چهارم مردان می‌گویند چنین تجربه‌ای را از سر گذرانده‌اند.
- افراد متاهل و پیشتر متاهل (جدا شده، طلاق گرفته، همسر از دست داده) بیشتر از افراد مجرد دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند.
اطلاع از آزار جنسی توسط خویشاوندان
- ۵۷ درصد از پاسخگویان می‌گویند از دوست یا آشنایی مستقیما شنیده‌اید که یکی از اعضای خانواده بدون اینکه راضی باشد بدنش را با شهوت لمس کرده است.
آزار دهندگان
- بیشترین میزان آزار جنسی با ۱۹ درصد از جانب برادر افراد رخ داده است. ۵۴ درصد دیگر از آزار دهندگان را وابستگان به پدر و مادر شخص (دایی، پسر دایی، عمو، پسر عمو، و پسر عمه) تشکیل می‌داده‌اند.
- اگر آزار دهندگان خانگی را به دو گروه خانواده درجه یک (شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، پدربزرگ، ناپدری و نامادری) و درجه دو (شامل عمو، دایی، پسر عمو، پسر عمه، پسر دایی و پسر عمه) تقسیم کنیم، می‌توان گفت که اعضای درجه دو خانواده بیشتر از اعضای درجه یک خانواده عامل آزار جنسی خانگی بوده‌اند.
- افراد کمتر از ۴۰ سال عمدتا توسط اعضای درجه یک خانواده خود (شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، پدربزرگ، ناپدری و نامادری) و افراد بالای ۴۰ سال عمدتا توسط اعضای درجه دوم (شامل عمو، دایی، پسر عمو، پسر عمه، پسر دایی و پسر عمه) آزار جنسی دیده‌اند.
- افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر توسط اعضای درجه یک خانواده خود (شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، پدربزرگ، ناپدری و نامادری) آزار جنسی دیده‌اند.
سن آزار دیدن
- متوسط سن پاسخگویانی که برای اولین بار دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند، حدود ۱۱ سال است. به طوری که ۵۴ درصد از پاسخگویان می‌کویند برای اولین بار در سن ده ساله و کمتر دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند.
- تنها ۵ درصد از پاسخگویان می‌گویند در سنین بالای بیست سالگی مورد آزار جنسی خانگی قرار گرفته‌اند.
- افراد متاهل بیشتر در سنین کودکی (کمتر از ۱۰ سال) دچار آزار خانگی شده‌اند و افراد مجرد بیشتر بین سن ۱۰ تا ۲۰ سالگی. اما افراد پیشتر متاهل (جدا شده، طلاق گرفته، همسر از دست داده) بیشتر در سنین بالاتر از ۲۰ سالگی آزار جنسی خانگی دیده‌اند.
موقعیت محیطی آزار
- ۳۷ درصد از پاسخگویان می‌گویند وقتی آزار دیده‌اند در خانه تنها بوده‌اند. ۳۶ درصد دیگر می‌گویند در این موارد گاهی در خانه تنها بوده‌اند. اما ۲۴ درصد دیگر نیز می‌گویند در خانه تنها نبوده‌اند.
- مردان بیشتر هنگامی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند که در خانه تنها بوده‌اند، اما زنان بیشتر در موقعیتی مورد آزار قرار گرفته‌اند که کس دیگری هم در خانه حضور داشته است.
- افراد زیر ۴۰ سال بیشتر هنگامی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند که در خانه تنها بوده‌اند، اما افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در موقعیتی مورد آزار قرار گرفته‌اند که کس دیگری هم در خانه حضور داشته است.
صحبت با دیگران در مورد آزار جنسی
- تنها ۳۴ درصد از پاسخگویان که دچار آزار جنسی خانگی شده‌اند می‌گویند در این مورد با دیگران حرف زده‌اند.
- به عبارت دیگر حدود دو سوم از آزاردیدگان از حرف زدن در این باره خودداری کرده‌اند.
- زنان بیشتر از مردان در مورد آزار جنسی خانگی خود با دیگران حرف زده‌اند.
