رفتن مستقیم به محتوا

جمهوری اسلامی چقدر در سال صرف اعمال حجاب اجباری در ایران می‌کند؟

27 اردیبهشت 1402 / 17 مهٔ 2023

برآوردهای داده‌های باز ایران نشان می‌دهد که هزینه تحمیل حجاب به جامعه ایران دست‌کم بین ۴۰ تا ۴۵ هزار میلیارد تومان در سال است. 

این مبلغ معادل مجموع حداقل دریافتی ماهانه ۶ تا ۷ میلیون کارگر در سال ۱۴۰۲ است؛ سالی که بر اساس مصوبه شورای عالی کار، حداقل حقوق پایه کارگران برای ۳۱ روز کار ۵ میلیون و ۴۸۵ هزار تومان و حداقل دریافتی کارگران بسته به تعداد فرزندان آنها نهایتا ۸ میلیون تومان تعیین شده است. 

هزینه مالی حجاب اجباری از دو طریق به خانواده‌های ایرانی تحمیل می‌شود. 

اول، هزینه‌های غیرمستقیم، به این ترتیب که دولت به نمایندگی از مردم، بخشی از منابع مالی ناشی از فروش نفت، درآمدهای مالیاتی و سایر منابع را برای حجاب هزینه می‌کند که برآوردهای پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد در بودجه سال ۱۴۰۲ دامنه آن تا حد ۹ هزار میلیارد تومان گسترده است. 

دوم، هزینه‌های مستقیم،  شامل هزینه‌هایی است که زنان و کودکان ایرانی باید برای تهیه لباس‌هایی نظیر  مانتو، شال و روسری بپردازند که بر اساس برآوردهای متوسط این هزینه بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد تومان در سال است. 

 


لینک نمودار

بخش اول؛ برآورد هزینه‌ غیرمستقیم

در قانون بودجه سالانه اسمی از حجاب و عفاف نیامده است، اما آنچه مشخص است سالانه مبالغ زیادی از سوی نهادها و دستگاه‌های دولتی صرف تبلیغ، ترویج و اعمال حجاب اجباری می‌شود.  

در مصوبه جلسه شماره ۸۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۸، چهار وظیفه برای تمام دستگاه‌های اجرایی، نهادهای عمومی، نهادهای حکومتی و واحدهایی که به نوعی از بودجه دولتی استفاده می‌کنند، تعریف شده است: 
۱- نظارت بر رعایت حجاب و عفاف
۲- اصلاح و تهیه آئین‌نامه و دستورالعمل برای پیشگیری از بدحجابی
۳- آگاهی‌دهی درباره مزایا و پیامدهای عفاف و حجاب
۴- مناسب‌سازی محیط کار برای زنان

قاعدتا هزینه استخدام پرسنل برای نظارت و تذکر حجاب، تهیه دستورالعمل، تبلیغات و «مناسب‌سازی» محیط کار برای زنان، از محل بودجه و منابع مالی تامین می‌‌شود که دولت به نمایندگی از مردم در اختیار این نهادها قرار داده است. 

اگر فرض کنیم دستگاه‌های بودجه بگیر و بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت، برای تامین نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، یک هزارم هزینه‌های‌شان را صرف حجاب کنند، در این صورت جمع کل بودجه‌ای که صرف حجاب می‌شود در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان خواهد شد.

اما این همه ماجرا نیست. در همین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به طور مشخص برای ۲۷ دستگاه اجرایی وظایف ویژه‌ای تعریف شده، که اجرای آنها نیازمند صرف مبالغی بیش از این است. 

 

 


لینک جدول

در لایحه بودجه ۱۴۰۲، جمع اعتبارات هزینه‌ای (جاری) این دستگاه‌ها که صرفا در جدول شماره ۷ ذکر شده بالغ بر ۷۴۷ هزار میلیارد تومان است. 

در بودجه هیچ اشاره‌ای به هزینه‌های اجرای مصوبه حجاب و عفاف نشده، اما تلاش کردیم با تعریف سه سناریوی محافظه‌کارانه تخمینی قابل قبول از این هزینه‌ها به دست بیاوریم. 

این ۲۷ دستگاه اجرایی در چهار دسته کلی تقسیم‌بندی شده‌اند. 
۱- دستگاه‌های تبلیغی - فرهنگی
۲- دستگاه‌های علمی - آموزشی
۳- دستگاه‌های اجرایی - پشتیبانی
۴- دستگاه‌های حمایتی

 

 

 


نمودار

در سناریوی اول که بسیار خوشبینانه تهیه شده، فرض کردیم هزینه‌ای معادل یک درصد بودجه جاری نهادهای تبلیغاتی به علاوه نیروی انتظامی و  یک هزارم بودجه نهادهای آموزشی، اجرایی و خدماتی، صرف اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی شود. در این صورت هزینه کلی رعایت مصوبه حجاب و عفاف حدود ۱,۵۶۶ میلیارد تومان خواهد شد.

در سناریوی دوم، فرض کردیم ۵ درصد بودجه جاری نهادهای تبلیغاتی، ۲ درصد بودجه نیروی انتظامی و یک پانصدم بودجه جاری نهادهای آموزشی، اجرایی و خدماتی صرف حجاب و عفاف شود، در این صورت برآورد هزینه این دستگاه‌ها برای تامین نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی بالغ بر ۳,۸۰۰ میلیارد تومان خواهد شد.

در سناریوی سوم فرض کردیم ۱۰ درصد بودجه جاری نهادهای تبلیغاتی، ۵ درصد بودجه نیروی انتظامی و یک دویستم بودجه جاری نهادهای آموزشی، اجرایی و خدماتی برای این کار هزینه شود. در این صورت نیز بودجه این ۲۷ دستگاه برای اجرای مصوبه حجاب و عفاف، به مرز ۸,۹۴۶ میلیارد تومان خواهد رسید.

بخش دوم؛ برآورد هزینه تحمیل حجاب اجباری 

در بخش دوم، تلاش کردیم با استفاده از الگوهای حداقلی پوشش اجباری، برآوردی از هزینه تحمیل حجاب به خانواده‌های ایرانی به دست آوریم. 

با توجه به شیوه‌های گوناگون حجاب اجباری در مدارس، فضاهای اداری، مکان‌های عمومی، فرضیات زیر با احتساب میانه قیمت‌های بازار در اردیبهشت ۱۴۰۲ و برآوردهای جمعیتی مرکز آمار ایران در نظر گرفته شده‌اند: 
تمام زنان بالای ۷ سال (۳۶ میلیون و ۷۱۴ هزار زن)، ناگزیر به خرید سالانه دو مانتو با قیمت فرضی متوسط ۲۵۰ هزار تومان و دو مقنعه با قیمت متوسط ۹۵ هزار تومان‌ هستند. 
با توجه به حجاب اجباری در فضاهای عمومی تمام زنان بالای ۱۵ سال (۳۱ میلیون و ۸۴۱ هزار زن) سالانه ۴ دست شال و روسری به قیمت فرضی متوسط ۷۰ هزار تومان خریداری می‌کنند. 
۱۰ درصد زنان بالای ۱۵ سال (۳ میلیون و ۱۸۴ هزار زن) به اختیار یا اجبار پوشیدن چادر در بعضی فضاهای اداری و مکان‌های عمومی، سالانه دو قواره چادر به قیمت فرضی متوسط ۷۰۰ هزار تومان خریداری می‌کند.

 

 

 


لینک اینفوگرافیک

نتیجه محاسبات نشان می‌دهد هزینه رعایت حجاب اجباری برای زنان در ایران بالغ بر ۳۵ هزار میلیارد تومان در سال است. هزینه‌ای که در صورت نبودن حجاب اجباری می‌تواند صرف امور اختیاری مانند تهیه پوشاک متناسب با سلیقه و خواست شهروندان شود.

۳۵ هزار میلیارد تومان هزینه مستقیم و ۴۵ هزار میلیارد تومان کل هزینه تحمیل حجاب اجباری به زنان ایرانی، به نسبت اقتصاد ایران عدد بزرگی است؛ عددی که می‌تواند بالقوه گروهی از ذی‌نفعان را، از جمله نهادهای بودجه‌بگیر، بازرسان و مامورانی که کار و شغل آنها به حجاب اجباری گره خورده، افراد و موسساتی که در زمینه تولید یا واردات کالاهای مرتبط با حجاب فعالیت می‌کنند و… را تبدیل به مدافعان سرسخت حجاب اجباری در ایران کند.