در ایران در ازای هر یک دانشگاه دولتی پنج حوزه علمیه وجود دارد
تحقیقات دادههای باز ایران نشان میدهد که به ازای هر واحد دانشگاهی دولتی در ایران ۵ حوزه علمیه مشغول فعالیت است.
بررس اطلاعات موجود در سایت رسمی حوزههای علمیه حاکی از آن است که دستکم ۱,۱۲۰ حوزه علمیه و مرکز تخصصی و فقهی در ایران مشغول به فعالیت و برنامهریزی برای پذیرش طلبه برای سال تحصیلی آیندهاند. این رقم حدود ۵ برابر تعداد دانشگاههای دولتی است.
بنا بر آمارهای رسمی، تعداد کل دانشگاههای دولتی - یعنی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی زیر نظر وزارت علوم و دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی که بودجه از سوی دولت تامین میشود - ۲۰۶ دانشگاه است.
اگر موسسات دانشگاهی شهریهمحور را هم در نظر بگیریم تعداد کل موسسات دانشگاهی سراسر کشور با احتساب واحدهای دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور، دانشگاه علمی-کاربردی، موسسات غیرانتفاعی و موسسات فنی حرفهای به حدود ۲,۶۰۰ موسسه و واحد دانشگاهی میرسد حدود ۲/۳ برابر تعداد کل حوزههای علمیه است.
لینک نمودار
بیشترین تعداد حوزههای علمیه در استان قم واقع شدهاند. در مجموع ۱۲۲ حوزه علمیه و مرکز فقهی در قم قرار دارند. استان خراسان رضوی با ۱۱۷ مدرسه در مقام دوم قرار دارد. بعد از آن تهران و اصفهان هر کدام با ۹۹ مدرسه علمیه رکورددار بیشترین تعداد حوزه علمیه در سراسر کشورند.
لینک نقشه
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در مجموع ۴۷۰ شهرستان در ایران وجود دارد که از این میان ۴۰۰ شهرستان دست کم یک حوزه علمیه دارند.
در میان شهرستانها هم بعد از قم با رکورد ۱۲۲ مدرسه علمیه و مرکز فقهی و تخصصی به ترتیب مشهد با ۷۵ حوزه، شهرهای تهران با ۷۱ حوزه، اصفهان با ۲۶ حوزه، اهواز با ۲۱ حوزه، شیراز با ۱۶ حوزه، یزد با ۱۵ حوزه، اراک و کرج با ۱۳ حوزه و کاشان با ۱۱ حوزه بیشترین، مراکز تربیت روحانی را دارند.
لینک نمودار
با اینکه ساختار سنتی حوزههای علمیه مردانه است، اما توزیع نسبتا مساوری مدارس میان زنان و مردان نکته قابل توجه است. البته اطلاعاتی درباره ظرفیت مدارس علمیه و تعداد طلبهها در دست نیست و معلوم نیست چند درصد طلاب کشور زن و چند درصد مرد هستند، اما آنچه مسلم است از نظر تعداد، ۵۶ درصد مدارس به مردان و ۴۴ درصد حوزههای علمیه زنان یا به اصطلاح «خواهران» هستند.
لینک نمودار
بخش عمدهای از منابع مالی این نهادها از طریق بودجه سالانه تامین میشود. به طور مشخص در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ در مجموع بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان از طریق پنج ردیف بودجه به حوزههای علمیه اختصاص داده شده است. منابع مالی حوزههای علمیه البته محدود به این نیست، بلکه این نهادها مبالغ نامشخصی از محل وجوهات شرعی، اوقاف و کمکهای نهادهای دولتی و حاکمیتی برخوردارند که به دلیل عدم شفافیت هیچ اطلاع دقیق و موثق از میزان آن در دست نیست.
لینک نمودار
جدول زیر فهرست کامل و مشخصات و آدرس حوزههای و مدارس علمیه و مراکز تخصصی فعال است که زیر نظر سه نهاد اصلی، یعنی مرکز مدیریت حوزههای علمیه برادران سراسر کشور، مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران و شورای عالی حوزههای علمیه خراسان اداره میشوند. منبع این دادههای آخرین اطلاعات در زمان پذیرش طلاب برای سال تحصیلی ۰۳-۱۴۰۲ است.