روحانیون در قدرت به روایت آمار
مدت کوتاهی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، روحانیون به رهبری روح‌الله خمینی - که پیش از انقلاب می‌گفت «به قدرت سیاسی هیچ علاقه‌ای ندارد» - قدرت اجرایی کشور را قبضه کردند؛ به طوری که در ظرف چهار دهه گذشته، علاوه بر نهاد ولایت فقیه و قوه قضائیه که به طور قانونی در انحصار روحانیون قرار گرفته، در سایر سطوح مدیریتی ارشد نیز پست‌های حساس زیادی را از آن خود کرده‌اند.
بررسی‌های پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد تاکنون ۱۸ نفر ریاست یکی از قوای سه گانه جمهوری اسلامی را در اختیار داشته‌اند که ۱۳ نفر آنها (یعنی بیش از ۷۰ درصد) روحانی بوده‌اند.
لینک اینفوگرافیک
*برای محاسبه سهم روحانیون طول دوره زمانی ریاست قوا در نظر گرفته شده است.
سهم روحانیون از کرسی‌های مجلس
در قوه مقننه نیز میزان حضور روحانیون در قدرت رقمی بالا و قابل توجه است. بررسی اطلاعات نمایندگان ۱۱ دوره مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که به طور متوسط ۲۳ درصد نمایندگان با لباس آخوندی در مجلس حاضر می‌شدند.
لینک نمودار
بیشترین میزان حضور روحانیون در مجلس، دوره دوم مجلس شورای اسلامی است که پس از قبضه قدرت توسط روحانیون در سال ۱۳۶۳ تشکیل شد. در آن دوره بیش از ۵۶ درصد کرسی‌های مجلس در اختیار فارغ‌التحصیلان حوزه‌های علمیه بود. در دوره اول و سوم نیز به ترتیب ۴۹ و ۳۱ درصد کرسی‌های مجلس در اختیار روحانیون بود. کمترین نرخ حضور روحانیون نیز مربوط به دوره‌های دهم و ششم مجلس شورای اسلامی است که به ترتیب ۵ و ۱۱ درصد نمایندگان لباس آخوندی به تن داشته‌اند.
اما میزان حضور روحانیون در هیات رئیسه مجلس به مراتب پررنگ‌تر از حضور آنها در مقام نماینده عادی است. تا قبل از دهه ۱۳۹۰ و تشکیل مجلس دهم، همواره دست‌کم یک روحانی به عنوان رئیس یا نایب‌رئیس مجلس در هیات رئیسه مشغول اداره مجلس بوده است.
سهم روحانیون از صندلی های وزارت
اما حضور روحانیون محدود به مجلس نیست، روحانیون در سطوح عالی دولت هم حضور قابل توجهی داشته‌اند. به جز پست ریاست‌جمهوری، میزان حضور روحانیون در پست تخصصی وزارت هم قابل ملاحظه است، به طوری که نرخ حضور روحانیون در مقام وزیر نزدیک ۱۰ درصد بوده است.
در دولت اول محمد خاتمی، ۵ روحانی به عنوان وزیر صاحب حق رای در هیات حاضر بودند، در دولت‌‌های سوم (دولت اول میرحسین موسوی) و پنجم (دولت اول هاشمی رفسنجانی) نیز چهار وزیر روحانی در هیات دولت حضور داشته‌اند. در این آمار معاونان و مشاوران عالی رئیس‌جمهور و سرپرست وزارتخانه‌ها در نظر گرفته نشده‌‌اند.
لینک نمودار
سهمیه‌های اختصاصی روحانیون در نهادهای عالی
پست‌های عالی‌‌رتبه در جمهوری اسلامی محدود موارد یاد شده نیست. اگر پست‌های نهادهایی مانند مجلس خبرگان، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی را هم در نظر بگیریم، نسبت حضور روحانیون در سطوح بالای قدرت در جمهوری اسلامی بیشتر می‌شود.
قانون اساسی سهم ۵۰ درصد روحانیون از کرسی‌های شورای نگهبان را تضمین کرده است. از سوی دیگر بررسی پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد در ادوار شورای نگهبان تاکنون ۵۲ نفر به عضویت شورای نگهبان منصوب شده‌اند که از این میان ۲۵ تن روحانی بوده‌اند.
از سوی دیگر شرایط عضویت در مجلس خبرگان رهبری، ۱۰۰ درصد کرسی‌های این مجلس را در اختیار روحانیون قرار داده است. مجلسی که وظیفه اصلی آن انتخاب و نظارت بر عملکرد یک روحانی دیگر است که طبق قانون اساسی، عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی است.
لینک اینفوگرافیک
جایگاه روحانیون در نهادهای موازی
به جز موارد یاد شده، دو نهاد دیگر هم وجود دارند که به موازات قوای سه‌گانه و نهادهای ذکر شده در قانون اساسی، به صورت موازی در زمینه قانون‌گذاری فعالیت می‌کنند. یکی شورای انقلاب فرهنگی است- نهاد بالادستی قانون‌گذار در امور فرهنگی، اجتماعی و آموزشی - که از ابتدای تاسیس این نهاد روحانیون نقش پررنگی در آن داشته‌اند. دیگری مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی که در حال حاضر بیش از یک سوم کرسی‌های آنها به روحانیون اختصاص دارد.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۱۳۶۶ با فرمان خمینی در ساختار جمهوری اسلامی ایجاد شد. وظیفه این مجمع حل اختلافات مجلس و شورای نگهبان بود. این مجمع در ابتدا ترکیب کوچکی از سران قوا و فقهای شورای نگهبان بود، اما بعد از اصلاح قانون اساسی و شروع دوران رهبری علی خامنه‌ای مجمع هم از نظر تعداد ترکیب اعضا و هم از نظر حوزه اختیارات ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد.
اعضای مجمع ترکیبی از اعضای حقیقی و حقوقی است که رهبر جمهوری اسلامی آنها را منصوب می‌کند. طبیعتا روحانیون در ادوار مجمع هم از نظر تعداد و هم از نظر تاثیرگذاری نقش پررنگی داشته‌اند. نگاهی به ترکیب اعضای ادوار مجمع تشخیص مصلحت نظام نشان می‌دهد، در همه دوره‌ها بین ۳۵ تا ۹۰ درصد اعضای مجمع روحانی بوده‌اند.