خودکشی در ایران: بیش از سه چهارم پاسخگویان می‌گویند به پایان دادن زندگی خود فکر کرده‌اند
فراخوان داده پایگاه داده‌های باز ایران در مورد خودکشی نشان می‌دهد که از بیش از سه چهارم از پاسخگویان در طول زندگی خود به فکر خودکشی افتاده‌اند. ۲۶ درصد از آنان می‌گویند در یک سال گذشته اقدام به خودکشی کرده‌اند. مردان بیشتر از زنان اقدام به خودکشی کرده‌اند. مجردها بیش از متاهلان دست به خودکشی زده‌اند. نتایج همین فراخوان نشان می‌دهد که تنها ۱۴ درصد از پاسخگویان می‌دانند که اگر فکر خودکشی داشته باشند، از چه شخص یا سازمانی باید کمک بخواهند.
مرگ پدیده‌ای است که برای بازماندگان درد و غم به بار می‌آورد. مرگی که با خودکشی اتفاق می‌افتد در کنار غم و درد گاه حتی با شرمساری اجتماعی همراه می‌شود. با این همه، خودکشی نیز، مانند مرگ، بخشی از زندگی انسانی است. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید در هر سال ۷۰۰ هزار نفر در دنیا با خودکشی به زندگی خود پایان می‌دهند. همین سازمان برآورد می‌کند که ۲۰ برابر این تعداد در سال اقدام به خودکشی ناموفق می‌کنند. آخرین آمار جهانی از ۹ خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر به طور میانگین در کل جهان خبر می‌دهد. اما کشورها در این زمینه تفاوت‌های زیادی دارند. میزان خودکشی در کشورهای مختلف بین ۲ تا ۸۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر تغییر می‌کند.
میزان خودکشی در ایران کاملا مشخص نیست. زیرا مانند اغلب موارد، در مورد خودکشی نیز آمار و اطلاعات دقیق و معتبری در کشور وجود ندارد. از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۸ ارقامی بین ۸ تا ۶ در ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است. برخی از مقامات نسبت به افزایش میزان خودکشی هشدار داده‌اند، اما هشدارهای آنان معمولا با ارقام منتشر شده سازگار نیست. میزان خودکشی در استان‌ها مختلف نیز متفاوت است. بیشترین موارد خودکشی از استان‌های چون ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه گزارش شده است. حال آن که استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و سمنان کمترین میزان خودکشی را داشته‌اند.
پایگاه داده‌های باز ایران با در نظر داشتن پراکندگی اطلاعات در این زمینه، طی یک فراخوان از پاسخگویانی که به اینترنت دسترسی دارند، خواسته است که تجربه و اطلاعات خود و کسانی را که می‌شناسند با ما در میان بگذارند.
این فراخوان برای حدود یک ماه، از ۲۸ فروردین تا ۳ خرداد ۱۴۰۱ در دسترس کاربران بوده است. در این فاصله، ۲,۳۰۵ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده‌اند و به پرسش‌های ما پاسخ داده‌اند. ۹۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۵ درصد باقی در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. چنان که انتظار می‌رود، بیشترین پاسخ‌دهندگان می‌گویند ساکن تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان خراسان جنوبی، زنجان و کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان ۳۲ سال بوده است. ۷۰ درصد از پاسخگویان مرد و ۲۹ درصد زن بوده‌اند. ۱ درصد دیگر برای اشاره به جنسیت خود از گزینه «سایر» استفاده کرده‌اند. از نظر وضعیت تاهل، ۳۶ درصد از پاسخگویان متاهل بوده‌اند و ۵۵ درصد تا به حال ازدواج نکرده‌اند. ۹ درصد دیگر طلاق گرفته، جدا شده یا همسر از دست داده بوده‌اند. ۵۰ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشته‌اند و ۵۰ درصد بالاتر از آن.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخ‌ها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
فکر کردن به خودکشی
- حدود ۷۸ درصد از پاسخگویان می‌گویند در طول زندگی خود در مورد اقدام به خودکشی فکر کرده‌اند.
- در مقابل، ۲۲ درصد می‌گویند تا به حال فکر خودکشی به ذهن‌شان خطور نکرده است.
- افراد با تحصیلات کمتر بیش از افراد با تحصیلات بیشتر میل به خودکشی داشته‌اند. در مقابل ۸۱ درصد از پاسخگویان بدون آموزش دانشگاهی که می‌گویند در طول زندگی به فکر خودکشی افتاده‌اند، ۷۵ درصد از پاسخگویان دارای آموزش دانشگاهی می‌گویند به این موضوع فکر کرده‌اند.
- همچنین افراد مجرد و افرادی که پیشتر متاهل بوده‌اند (شامل طلاق گرفته‌ها، جدا شده‌ها و همسر از دست داده‌‌ها) بیش از افراد متاهل به فکر خودکشی افتاده‌اند.
اقدام به خودکشی
- ۲۶ درصد از پاسخگویان در پاسخ به این پرسش که «آیا در یک سال اخیر شده که در عمل دست به خودکشی بزنید؟»، پاسخ مثبت داده‌اند.
- ۱۰ درصد از پاسخگویان نیز می‌گویند نمی‌خواهند به این پرسش پاسخ دهند.
- نزدیک به دو سوم از پاسخگویان (۶۴ درصد) به این پرسش، پاسخ منفی داده‌اند.
- مردان بیش از زنان اقدام به خودکشی کرده‌اند. در مقابل ۳۰ درصد از مردان، ۲۶ درصد از زنان هستند که می‌گویند در یک سال گذشته اقدام به خودکشی کرده‌اند.
- افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال کمتر از سایر گروه‌های سنی در یک سال گذشته دست به خودکشی زده‌اند. در مقابل، افراد گروه سنی کمتر از ۲۰ سال بیش از سایر گروه‌های سنی اقدام به خودکشی کرده‌اند.
- سطح تحصیلات نیز با اقدام به خودکشی ارتباط داشته است. افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیش از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در یک سال گذشته اقدام به خودکشی کرده‌اند.
- افراد مجرد (با ۳۱ درصد) بیش از سایرین در یک سال گذشته دست به خودکشی زده‌اند. افراد طلاق گرفته، جدا شده و همسر از دست داده نیز بیش از متاهلان اقدام به خودکشی کرده‌اند.
اقدام به خودکشی خانواده و دوستان و آشنایان
- نزدیک به نیمی از پاسخگویان (۴۹ درصد) به این پرسش که «آیا کسی را در میان خانواده و دوستان و آشنایان می‌شناسید که در یک سال اخیر دست به خودکشی زده باشد؟» پاسخ مثبت داد‌اند.
- نیمی دیگر از پاسخگویان به این پرسش یا پاسخ منفی داده‌اند یا گفته‌اند که نمی‌خواهند به این پرسش پاسخ بدهند.
فوت در اثر خودکشی
- از کسانی که گفته‌اند در میان اعضای خانواده، دوستان و آشنایان می‌شناسند کسی را می‌شناسند که در یک سال اخیر اقدام به خودکشی کرده، پرسیده شده است که «آیا کسی را در میان خانواده و دوستان و آشنایان می‌شناسید که در یک سال اخیر دست به خودکشی زده و به زندگی خودش پایان داده باشد؟». ۶۹ درصد از پاسخگویان به این پرسش پاسخ مثبت داده‌اند.
- ۳۱ درصد به این پرسش پاسخ منفی داده‌اند.
- با توجه به پرسش قبلی، می‌توان گفت که در مجموع ۳۴ درصد از پاسخگویان کسانی را در میان اعضای خانواده، آشنایان و دوستان می‌شناسند که در اثر خودکشی فوت کرده باشد.
اطلاع از مراکز پیشگیری از خودکشی
- تنها ۱۴ درصد از پاسخگویان می‌گویند که می‌دانند اگر فکر خودکشی داشته باشند، از چه شخص یا سازمانی می‌توانند کمک بخواهند.
- نزدیک به سه چهارم از پاسخگویان می‌گویند در این مورد اطلاعی ندارند. ۱۲ درصد نیز در این زمینه اطمینان خاطر ندارند.
- زنان بیش از مردان از راه‌های پیشگیری از خودکشی باخبرند. در مقابل ۱۶ درصد از زنان، ۱۴ درصد مرد وجود دارد که می‌گویند می‌دانند که اگر به فکر خودکشی باشند، باید از چه شخص یا سازمانی کمک بخواهند.
- چنان که انتظار می‌رود، کسانی که تحصیلات دانشگاهی دارند بیش از کسانی که فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند از راه‌های کمک خواهی برای پیشگیری از خودکشی با خبرند.
- افراد مجرد، کمتر از متاهلان و افراد پیشتر متاهل با راه‌های کمک خواهی برای پیشگیری از خودکشی آشنا هستند.