رفتن مستقیم به محتوا

جامعه المصطفی العالمیه به روایت اعداد و ارقام

30 آذر 1399 / 20 دسامبر 2020

جامعه المصطفی العالمیه یکی دیگر از سازمان‌های غیر شفاف زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی است که اخیرا در پی تحریم‌های آمریکا بیش از همیشه در رسانه ها نامش مطرح شده است. ایران می‌گوید جامعه المصطفی العالمیه مشغول «تربیت مجتهدان و عالمان و نشر و ترویج اسلام ناب محمدی» در جهان است ولی آمریکا این سازمان را از کانون‌های فعالیت‌های اطلاعاتی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و از مراکز جذب شیعیان پاکستانی و افغان برای اعزام به جنگ سوریه می‌خواند.

هرچند درباره بخش عمده منابع مالی جامعه المصطفی العالمیه، اعم از «مساعدت‌های رهبری»، «موقوفات» یا «عواید شرعی»که در اساسنامه‌اش از آن نام برده شده است هیچ اطلاعاتی در دست نیست، محاسبات پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در یک دهه اخیر فقط از محل درآمدهای عمومی دولت بیشتر از ۲,۵۰۰ میلیارد تومان صرف این سازمان کرده است.

۲,۵۰۰ میلیارد تومان معادل حداقل دستمزد ماهانه یک میلیون و ۳۱۶ هزار کارگر ایرانی در سال ۱۳۹۹ است. اگر بودجه ده ساله جامعه المصطفی را با متوسط درآمد خانوار در سال گذشته مقایسه کنیم، خواهیم دید که بودجه این نهاد مذهبی-سیاسی در یک دهه گذشته به اندازه کل درآمد سالانه متوسط ۴۶ هزار خانواده ایرانی در سال ۱۳۹۸ است. 

بنا بر داده‌های بودجه کشور، طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ در مجموع ۲,۱۲۳ میلیارد تومان بودجه به این نهاد اختصاص داده شده است. در لایحه پیشنهادی بودجه دولت برای سال‌ آینده نیز ۴۶۷ میلیارد تومان برای جامعه المصطفی العالمیه در نظر گرفته شده که با احتساب آن، مجموع اعتبارات این نهاد تا پایان سال آینده از ۲,۵۰۰ میلیارد تومان می‌گذرد. ارزش این حجم از پول با توجه به تورم متغیر بوده است. اگر بخواهیم کل ارزش آن را به قیمت ثابت بر اساس شاخص قیمت کالا و خدمات در پاییز امسال محاسبه کنیم، ارزش بودجه‌ای که از سال ۱۳۹۱ تا الان به جامعه المصطفی اختصاص داده شده به پول امروز چیزی حدود ۶ هزار میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، دولت ایران هر سال معادل هزینه خرید ۴۳ هزار متر مربع آپارتمان به قیمت متوسط به جامعه المصطفی بودجه داده است. با این حساب تا الان بودجه‌ای معادل ۴۰۰ هزار متر مربع آپارتمان، به اندازه ۵ هزار واحد مسکونی ۸۰ متری در تهران، از منابع ملی ایران دریافت کرده تا برای اهداف مذهبی و سیاسی خود هزینه کند. 

 

لینک به داده‌های بودجه دولتی جامعه المصطفی العالمیه در ۱۰ سال گذشته

عملکرد جامعه المصطفی

برخی مدیران جامعه المصطفی در گذشته مدعی شده‌اند که تعداد طلبه‌های خارجی در حال تحصیل یا فارغ‌التحصیل شده جامعه المصطفی بیش از ۸۰ هزار نفر است. آنها می‌گویند که در ۶۰ کشور جهان شیعه دارند و ۵۰ میلیون نفر به واسطه فعالیت‌های این نهاد شیعه شده‌اند. هیچ راهی برای راستی‌آزمایی این ادعا وجود ندارد، اما اگر فرض را بر صحت آن بگذاریم به حساب عدد و رقم جمهوری اسلامی تاکنون برای شیعه کردن هر یک نفر، ۵۰۰ هزار تومان از حساب منابع ملی ایران هزینه کرده است. 

مقایسه سرانه تربیت طلبه‌های خارجی با سرانه دانش‌اموزی و دانشجویی

اگر ۲,۵۰۰ میلیارد تومان بودجه ۱۰ ساله جامعه المصطفی دولتی را به جمعیت ۸۰ هزار طلبه خارجی تقسیم کنیم، سرانه تربیت هر طلبه جامعه المصطفی چیزی حدود ۳۱ میلیون تومان در ۱۰ سال می‌شود. این در حالی است که سرانه دانش‌آموزی (تقسیم کل اعتبارات آموزش و پرورش به جمعیت دانش‌آموزان) در سال ۱۳۹۸ حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و سرانه دانشجویی (تقسیم کل بودجه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهش به جمعیت کل دانشجویان) حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. 

ساختار سازمانی 

جامعه المصطفی العالمیه، فروردین ماه ۱۳۸۷ با پیام رهبر جمهوری اسلامی ایران آغاز به کار کرد. اساسنامه آن هفت ماه بعد در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و از سال ۱۳۸۸ به بعد برای آن در بودجه عمومی دولت، ردیف اختصاصی تعریف شد. 

بر اساس این اساسنامه وظایف سه‌گانه این نهاد مذهبی سیاسی به این شرح است: 
- تربیت مجتهدان، عالمان، محققان، متخصصان، مدرسان، مبلغان، مترجمان،‌ مربیان و مدیران پارسا،‌ متعهد و زمان شناس.
- تبیین، تولید و تعمیق اندیشه دینی و قرآنی
- توسعه نظریه‌های اسلامی در زمینه‌های گوناگون و نشر و ترویج اسلام ناب محمدی صلی‌ا... علیه مبتنی بر معارف قرآن و اهل بیت

جامعه المصطفی العالمیه به طور مطلق در اختیار و تحت نظر دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران است. با این همه طبق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی این نهاد حقوقی معادل نهادهای علمی و تحقیقاتی و دانشگاهی در ایران دارد. 

رئیس عالیه این نهاد رهبر جمهوری اسلامی است که رئیس اجرایی جامعه المصطفی را منصوب می‌کند. اعضای هیات امنا هم که سیاست‌گذاری برای اداره سیاسی - اقتصادی تشکیلات به آنها داده شده، جزو منصوبان رهبری‌اند. 

این نهاد اجازه تاسیس دفتر در خارج از ایران را دارد و طبق قانون وزارت امور خارجه، وزارت علوم و دولت موظف به همکاری با این نهاد مذهبی برای اداره امور خارج از کشور است. 

منابع مالی

بودجه دولتی بخش آشکار و شفاف منابع مالی جامعه المصطفی است. طبق اساسنامه برای این نهاد، شش منبع تامین مالی پیش‌بینی شده است:

- مساعدت‌های رهبری: به عنوان رئیس عالیه است که مانند سایر بخش‌های اقتصادی دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران، هیچ اطلاعی درباره آن وجود ندارد. 

- «کمک‌»های دولتی: این هم شامل ردیف ثابت شماره ۱۱۴۴۰۰ در قوانین بودجه سالانه است، هم شامل کمک‌های متفرقه که برخی از آنها در بودجه می‌آیند و برخی در بودجه هم مستقیم ذکر نمی‌شوند. مثلا در بودجه ۱۳۹۷ در بخش ردیف‌های متفرقه علاوه بر ردیف بودجه ۳۰۵ میلیارد تومانی، بیش از ۲ میلیارد تومان هم تحت عنوان «کمک به اشخاص حقوقی غیردولتی فرهنگی و دینی» برای جامعه المصطفی در نظر گرفته شده بود. 

- «عواید املاک و اموال و درآمدهای حاصل از ارائه خدمات»: نشان می‌دهد که دست‌کم، دست جامعه المصطفی طبق این بند برای فعالیت‌های اقتصادی باز گذاشته شده است. کسی نمی‌داند آیا این نهاد تاکنون فعالیت اقتصادی درآمدزایی انجام داده یا نه، اما طبق قوانین موجود حتی اگر صدها و هزاران میلیارد تومان درآمد در داخل و خارج داشته باشد، این سازمان موظف به شفافیت و پاسخگویی به جایی، جز شخص رهبری نیست. 

- موقوفات و عواید موقوفاتی است که به تشخیص سازمان اوقاف -از دیگر نهادهای زیر نظر رهبری- در اختیار جامعه المصطفی قرار می‌گیرد. هیچ اطلاعاتی درباره حجم موقوفات در اختیار جامعه المصطفی وجود ندارد. 

- وجوه شرعی و کمک‌های اشخاص حقیقی و حقوقی است که تاکنون گزارشی درباره چند و چون آن منتشر نشده.

- دریافت وام و تسهیلات از بانک‌ها و موسسات اعتباری است که دست این نهاد را به طور قانونی برای تامین مالی از سوی بانک‌ها، برای مقاصد مذهبی - سیاسی و البته اقتصادی باز می‌گذارد.