دشواری دسترسی به انرژی در قلب صنایع گاز ایران
از نظر تامین انرژی، بندر عسلویه واقع در سواحل خلیج فارس، قدرت استراتژیک، اما نقطه آسیب‌پذیر ایران است. این شهر که در استان بوشهر و در شرق تنگه هرمز قرار دارد، از اواخر دهه ۱۹۹۰ دچار تغییرات شده است. بندر عسلویه به علت نزدیکی به میدان گازی عظیم پارس جنوبی است در سالهای اخیر توسعه یافته است. به دلیل اهمیت استراتژیک این منطقه، خود به طور خاص توسط منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس اداره می‌شود که مدیریت صنایع و بنادر مرتبط با عسلویه را بر عهده دارد.
اندازه
سهم ایران از میدان گنبد شمالی در سمت قطر، که بزرگترین میدان گازی جهان است، میدان گازی پارس جنوبی نام دارد. این میدان حاوی حدود ۵۱ هزار میلیارد متر مکعب گاز است. یعنی میدان گازی پارس جنوبی تقریباً پنج برابر بزرگتر از میدان گازی گرونینگن در هلند است که بزرگترین منبع گاز اروپا به شمار می‌رود. سهم ایران از گنبد شمالی قطر حدود ۲۸ درصد، یا حدود ۱۴ هزار میلیارد متر مکعب است.
بازار داخلی گاز
پارس جنوبی منبع اصلی تولید گاز ایران است که به طور متوسط ۶۰ تا ۷۰ درصد از کل گاز ایران را تامین می‌کند. نمودار ۱ اهمیت گاز طبیعی را در ترکیب انرژی ایران نشان می‌دهد.
این نمودار نشان می‌دهد که گاز طبیعی تقریبا دو سوم انرژی ایران را تامین می‌کند. این را با ترکیب انرژی ترکیه در نمودار ۲ مقایسه کنید. ترکیب انرژی ترکیه بسیار متعادل‌تر است و در صورت اختلال در عرضه گاز، تاثیر کمتری بر امنیت انرژی آن کشور دارد.
تولید بنزین داخلی
پارس جنوبی همچنین یک تولید کننده قابل توجه میعانات گازی است. میعانات گاز مایع نفتی بسیار سبک‌تر از نفت خام است که در کنار گاز در پارس جنوبی، روزانه هفتاد هزار بشکه تولید می‌شود. با توجه به تقاضای کم چین برای میعانات گازی، ایران پالایشگاه جدیدی به نام ستاره خلیج فارس در بندرعباس با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز احداث کرده است تا این میعانات را فرآوری کند. این پالایشگاه وابستگی ایران به واردات گرانقیمت بنزین را کاهش داده است.
آماد (Logistics)
وجود گاز طبیعی، عسلویه را به قلب پتروشیمی ایران تبدیل کرده است. این منطقه دارای یک بندر اختصاصی پتروشیمی برای صادرات مستقیم به بازارهای بین‌المللی است. بر اساس گزارش منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، ایران همچنین ۱۳ کارخانه پتروشیمی جداگانه دارد که دی متیل اتر، متانول، پلی اتیلن با چگالی بالا، اتان، مونومر استایرن، پلی استایرن، آمونیاک، اوره و الفین (مانند اتیلن و پروپیلن) تولید می‌کنند.
اشتغال
عسلویه همچنین یکی از بزرگترین مکان‌های کارآفرینی در ایران است. هزاران مهندس و کارمند بازرگانی که در عسلویه مستقر نیستند، کارهای مرتبط با تولید و صادرات محصولات را انجام می‌دهند. مهمتر از آن، حدود شصت هزار پرسنل در عسلویه مشغول به کار هستند. آنها تأسیسات جدید احداث می‌کنند و در کارخانه‌های موجود مشغول به کار هستند. کارگران عسلویه بر خلاف سایر مجتمع‌های صنعتی ایران مانند پالایشگاه آبادان یا تهران، بومی نیستند. تقریباً همه آنها از سایر نقاط کشور به آنجا آمده‌اند. بنابراین هرگونه اعتصاب یا تظاهرات کارگران در عسلویه می‌تواند موجب گسترش آن در نقاط دیگر ایران شود.
نتیجه گیری:
تفاوت اصلی بین شبکه گاز طبیعی و نفت خام ایران را می‌توان دشواری جایگزین کردن گاز طبیعی دانست. اگر کارگران پالایشگاه‌های نفت این کشور اعتصاب کنند و باعث اختلال در عرضه شوند، ایران ممکن است مجبور به واردات بنزین و گازوئیل شود. ایران در طی سال‌ها زیرساخت‌هایی برای جبران کمبود تولید یکی دو پالایشگاه نفت خود در نظر گرفته است. در همین حال، تنها گزینه برای برطرف نمودن کمبود ناگهانی گاز، واردات آن از ترکمنستان بود. همانطور که گزارش های قبلی ما نشان می‌دهد، قرارداد آن به حالت تعلیق درآمده و پرونده قضایی در حال پیگیری است. بنابراین، هرگونه اختلال در عرضه گاز در عسلویه، برای حکومت ایران خطرناک خواهد بود. این تاثیر منفی را می‌توانیم از طریق کمبود گاز خانه‌ها در ماه‌های زمستان، توقف صادرات پتروشیمی، نیاز به واردات بنزین با تعطیلی پالایشگاه ستاره خلیج فارس، یا اختلال احتمالی در صادرات گاز به ترکیه مشاهده کنیم.
این مقاله در اصل به زبان انگلیسی منتشر شده است (لینک مقاله).