افزایش ۷۰ درصدی اعتبارات نهادهای مذهبی در بودجه پیشنهادی دولت
25 دی 1401 / 15 ژانویهٔ 2023
در شرایطی که اعتبارات دستگاه‌های اجرایی در لایحه ۱۴۰۲ به نسبت بودجه پیشنهادی دولت در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۷ درصد افزایش پیدا کرده، میزان افزایش اعتبارات نهادهای مذهبی جمهوری اسلامی ۷۰ درصد بوده است.
بررسی داده‌های باز ایران از بودجه پیشنهادی برای ۲۵ نهاد مذهبی - تبلیغی نشان می‌دهد، دولت برای سال آینده در مجموع بیش از ۲۵ هزار و ۲۳۵ میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته است. این در حالی است که در لایحه ۱۴۰۱ مجموع اعتبارات این نهادها کمتر از ۱۴ هزار ۸۸۷ میلیارد تومان بود.
لینک نمودار
شناسایی و احصا بودجه نهادهای مذهبی و ایدئولوژیک از لایحه بودجه ۱۴۰۲ کاری بسیار دشواری است.
بخشی از دشواری کار استخراج بودجه نهادهایی با دستور کار موضوعات مذهبی، تبلیغی و ایدئولوژیک فقط به لایحه بودجه سال آینده محدود نمی‌شود، بلکه مشکلی عمومی و تاریخی است.
پرشمار بودن این دستگاه‌ها، شرح وظایف و مسئولیت مشابه و موازی‌کاری گسترده در این حوزه و همین‌طور پراکندگی این وظایف در تمامی دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی، تجمیع و استخراج اعداد و ارقام اختصاص یافته با این موضوعات را دشوار کرده است.
با این حال بررسی و تغییرات اعداد و ارقام اختصاص یافته به نهادهای مذهبی، یکی از موضوعات مورد توجه رسانه‌هاست. به باور بسیاری کاهش چنین بودجه‌هایی یا کاستن از شمار دستگاه‌هایی که وظایفی یکسان دارند، می‌تواند از نابسامانی‌های بودجه‌ای و ناترازی مالی دولت کم کرده و امکان هزینه‌کرد این منابع در محل‌هایی با اولویت بالاتر را فراهم آورد.
داده‌های باز ایران در ادامه از میان دستگاه‌ها و نهادهای پرشمار مذهبی، ردیف بودجه چندین دستگاه و نهاد مذهبی، تبلیغی و ایدئولوژیک و تغییرات آن نسبت به لایحه بودجه امسال را مقایسه کرده است.
نکته قابل توجه این است که شماری از این ارقام در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۱ در مجلس تغییر کرده و در قانون بودجه امسال ارقام دیگری است. آنچه در جدول مقایسه شده، ارقام بودجه این نهادها و دستگاه‌ها مندرج در لایحه بودجه ۱۴۰۱ و مقایسه آنها با ارقام پیشنهادی دولت در لایحه بودجه سال آینده است.
لینک نمودار
در میان این ۲۵ دستگاه و نهاد مشغول به فعالیت تبلیغی و مذهبی، بیشترین افزایش اعتبارات مربوط به «موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» بوده که از آن با عنوان موسسه آیت‌الله مصباح یزدی هم یاد می‌شود. بودجه در نظر گرفته شده برای این موسسه بین لایحه بودجه سال آینده و لایحه بودجه امسال، رشدی ۳۲۷ درصدی را تجربه کرده و بیش از ۴ برابر شده است. بودجه پیشنهادی دولت برای این موسسه در لایحه بودجه سال آینده ۱۴۱ میلیارد تومان است.
البته در لایحه بودجه سال آینده رقم مصوب از منابع عمومی بودجه ۱۴۰۱ برای این موسسه ۵۲/۷ میلیارد تومان درج شده که اگر مبنای مقایسه را این رقم مصوب قرار دهیم، بودجه پیشنهادی برای «موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» در سال آینده رشدی ۱۶۷/۶ درصدی داشته است.
«مرکز خدمات حوزه‌های علمیه» نیز از جمله نهادهای تبلیغی، مذهبی و ایدئولوژیکی است که اعتبارات آن در لایحه بودجه سال آینده با رشد نزدیک به ۱۲۸ درصدی روبرو بوده و به رقم ۶ هزار و ۴۰۲ میلیارد تومان افزایش یافته است.
بودجه این مرکز در لایحه بودجه امسال، ۲ هزار و ۸۰۹ میلیارد تومان پیشنهاد شده بود، اما در لایحه بودجه سال آینده، رقم بودجه مصوب از منابع عمومی مرکز خدمات حوزه‌های علمیه ۲ هزار و ۷۷۹ میلیارد تومان قید شده است. اگر این رقم را مبنای مقایسه تغییرات بودجه این مرکز با اعتبارات سال آینده آن قرار دهیم، میزان رشد اعتبارات مرکز خدمات حوزه‌های علمیه قم ۱۳۰/۴ درصد خواهد شد که به معنای ۲/۳ برابر شدن بودجه این مرکز است.
همانطور که اشاره شد، شمار دستگاه‌ها و نهادهای تبلیغی، مذهبی و ایدئولوژیک که هر ساله از منابع عمومی بودجه استفاده می‌کنند، بیش از اینهاست نکته مهم درباره این نهادها و دستگاه‌ها مشخص نبودن عملکرد آنها در قبال دریافت این اعتبارات است. به طور معمول عملکرد و کارنامه آنها شاخص‌های کمی قابل سنجش ندارد و عموما بی‌واسطه یا با واسطه زیر نظر مجموعه‌های مرتبط با بیت یا تشکیلات رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند که حساب‌کشی و پرسش و پاسخ درباره عملکرد، چگونگی مصارف بودجه‌ها و اعتبارات دریافتی را دشوار می‌سازد.