رفتن مستقیم به محتوا

ترکیب سمی در هوای آلوده ایران چیست؟

13 بهمن 1401 / 2 فوریهٔ 2023

چندین دهه است که شهرهای ایران با آلودگی مزمن هوا رو به رو هستند. این آلودگی که معمای حل نشده برای دولت ایران است، اثرات بالقوه مرگباری بر سلامت ساکنان آن دارد. مشکل آلودگی هوای ایران مشخصا از دو عامل سرچشمه می‌گیرد که به طور مستقیم با مدیریت ضعیف بخش انرژی ایران مرتبط است: کیفیت پایین بنزین و گازوئیل و سوزاندن نفت کوره سنگین یا مازوت در نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها.

سوزاندن سوخت‌های فسیلی باعث آلودگی می‌شود. یکی از شاخص‌های کیفیت سوخت فسیلی، محتوای گوگرد آن است. سوزاندن گوگرد گاز دی‌اکسید تولید می‌کند و استنشاق آن منجر به مشکلات تنفسی می‌شود. همچنین یکی از دو عنصر اصلیِ باران اسیدی است که گیاهان و حیات وحش را از بین می‌برد.

سوخت‌های آلوده‌کننده

در اروپا، میزان گوگرد بنزین و گازوئیل به ۱۰ ذره در میلیون محدود شده است. و در ایران حد مجاز رسمی ۵۰ ذره در میلیون، یعنی پنج برابر بیشتر است. دولت‌های اروپایی مجازات‌های شدیدی را برای پالایشگاه‌ها و پمپ بنزین‌هایی که این محدودیت را جدی نمی‌گیرند، اعمال می‌کنند. در ایران اما در بسیاری از موارد، میزان واقعی گوگرد در بنزین بالاتر از حد تعیین شده است. این موضوع معمولا هیچ عواقبی برای تولیدکننده ندارد. مقامات دولتی ایران اذعان کرده‌اند که میانگین گوگرد موجود در بنزین در سال ۱۳۹۶ به دلیل مشکلات تولید پالایشگاه به ۶۹ ذره در میلیون رسیده است. در سال ۲۰۱۹، سایت خبری دولتی فایننشال تریبون ادعا کرد که نمونه‌های بنزین آزمایش شده ایران، حاوی ۱۹۰ ذره در میلیون گوگرد بوده  است. 

نمودار زیر مقایسه میزان گوگرد بنزین در اروپا و ایران را نشان می‌دهد.


سوخت نفت سنگین

دومین عامل در معضل آلودگی هوای ایران سوزاندن مازوت یا نفت کوره سنگین در نیروگاه‌های برقی کشور و صنعت است. در ماه‌های زمستان، نیروگاه‌ها برای جبران اختلالات در عرضه گاز، مازوت می‌سوزانند. سوزاندن مازوت در اغلب کشورها منسوخ شده است، زیرا حاوی سطوح بسیار بالایی گوگرد و همچنین سایر ذرات مضر است. در بریتانیا، تمام نیروگاه‌های سوخت نفت کوره یا تعطیل شده‌اند یا به نیروگاه‌های گاز طبیعی تبدیل شده‌اند. در سایر نقاط اروپا نیز نفت کوره‌ایِ نیروگاه‌های برق باید کمتر از ۱ درصد گوگرد داشته باشد. میزان گوگرد موجود در نفت کوره‌ای که برای سوخت موتور کشتی‌ها استفاده می‌شود، در سطح جهانی به ۰/۵ درصد محدود شده است.

پالایشگاه‌های قدیمی فاقد فناوری جدید هستند. در نتیجه میزان گوگرد نفت کوره تولید شده در آنجا بیش از ۳/۵ درصد است. تقاضای بسیار کمی در بازارهای بین‌المللی برای چنین سوخت بی‌کیفیتی وجود دارد. بنابراین مقامات مسؤول ترجیح می‌دهند آن را در اختیار کارخانه‌ها و نیروگاه‌های داخلی قرار دهند. مصرف این سوخت منجر به آلودگی هوا می‌شود.

این مقاله در اصل به زبان انگلیسی منتشر شده است (لینک مقاله).