بحران روغن در ایران؛ دلارهای روغنی را چه کسانی دریافت می‌کنند؟
در هفته‌های اخیر مردم در ایران با کمبود روغن در بازار و افزایش شدید قیمت آن مواجه شده‌اند. این «بحران روغن» در حالی به راه افتاده که بنا بر تحقیقات پایگاه داده باز ایران، دولت ایران حتی بیشتر از دارو برای واردات روغن دلار ۴۲۰۰ تومانی اختصاص داده است و به واسطه «شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران» دست کم یک سوم بازار روغن داخل را در کنترل خود دارد.
برآورد می‌شود که ایران حدود ۹۰ درصد روغن و دانه‌های روغنی را از خارج کشور خریداری می‌کند و ارز مورد نیاز این واردات به نرخ دولتی از سوی بانک مرکزی تامین می‌شود.
بانک مرکزی در آبان ماه گذشته در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که از ابتدای سال تا پایان مهر ماه ۱۳۹۹ یک میلیارد و ۵۵۴ میلیون دلار به نرخ ۴۲۰۰ تومان برای واردات روغن خام و دانه‌های روغنی تامین ارز کرده است. به این ترتیب، بیشترین حجم دلارهای ۴۲۰۰ تومانی در سال جاری - حتی بیش از دارو و مواد اولیه دارو - به تامین روغن اختصاص یافته است.
لینک به نمودار اینتراکتیو
اما چه کسانی دلارهای دولتی را برای واردات روغن دریافت کرده‌اند؟
گزارش‌های رسمی «شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران» نشان می‌دهد که حجم قابل توجهی از واردات روغن از سوی این شرکت دولتی انجام می‌شود.
در بین حدود ۱۱۵ هزار شخصیت حقیقی و حقوقی دریافت‌کننده ارز «شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران» مقام اول را دارد. این شرکت در فاصله ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ تا ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ بیش از ۲ میلیارد و ۱۸۸ میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده است. شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران که زیرمجموعه وزارت صنعت است، در سال‌های گذشته در مظان اتهام فساد برنامه‌ریزی شده در «خرید تضمینی گندم» بوده است. وظیفه اصلی این شرکت تنظیم بازار مواد غذایی است.
آخرین ماهنامه آماری منتشر شده از سوی این شرکت مربوط به اسفند ۱۳۹۸ است. در این ماهنامه تعداد مخازن روغن کشور ۸۲ مخزن با ظرفیت ۲۶۱ هزار تن اعلام شده است. بر اساس این گزارش رسمی در سال گذشته این شرکت حدود ۵۲۶ هزار تن روغن خام به ارزش حدود ۳۱۵ میلیون دلار (۲۸۰ میلیون یورو) وارد کشور کرده است.
شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران همچنین در سال گذشته ۴۳۲ هزار تن دانه روغنی را به صورت خرید تضمینی از کشاورزان خریده که ارزش آن حدود ۱,۴۰۰ میلیارد تومان بوده است.
به گفته دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، کل مصرف ۱,۶۰۰,۰۰۰ تا ۱,۷۰۰,۰۰۰ تن در سال است. با این حساب می‌توان گفت دستکم یک سوم بازار روغن داخل در دست دولت قرار دارد که به رغم هزینه زیاد برای واردات روغن خام و خرید دانه‌های روغنی، موفق به کنترل بازار، برای تامین کالا و مهار قیمت نشده است.
گزارش تورمی مرکز آمار ایران در مهر ماه ۱۳۹۹ نشان می‌دهد روغن با تورم ماهانه ۱۶/۲ درصدی، رکورددار تورم در سبد کالاهای خوراکی بوده است.
جست‌وجوی واژه «روغن» در جدول اینتراکتیو پایگاه داده‌های باز ایران نشان می‌دهد ۹ شرکت که حوزه اصلی فعالیت آنها روغن خوراکی است، در فاصله فروردین ۱۳۹۷ - خرداد ۱۳۹۹ بیش از یک میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی از بانک مرکزی دریافت کرده‌اند.
منبع عکس: خبرگزاری‌های ایران