کاهش بی‌سابقه تولید گوشت در ایران
26 اسفند 1399 / 16 مارس 2021
۴۲ سال بعد از انقلاب، سرانه تولید گوشت قرمز نصف سال ۵۶ است.
تحلیل داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در سال گذشته سرانه تولید انواع مختلف گوشت قرمز تا ۳ کیلو و ۸۷۲ گرم کاهش داشته است. این رقم در تاریخ آمارگیری کشتار دام در کشتارگاه‌های کشور بی‌سابقه است. به عبارت دیگر، کمترین تولید گوشت قرمز ایران در ظرف نیم قرن گذشته به حساب می‌آید.
بنا بر آمار رسمی دولت ایران، یک سال پیش از انقلاب میزان تولید گوشت حدود دو برابر میزان فعلی یعنی حدود ۷ کیلوگرم به ازای هر ایرانی بوده است. در سال ۱۳۵۶ ایران حدود ۳۵ میلیون نفر جمعیت داشت و مجموع گوشت قرمز تولیدی کشتارگاه‌ها به بیش از ۲۶۵ هزار تن یعنی سرانه ۷ کیلو و ۵۷۴ گرم رسیده بود. این بالاترین رکورد تولید گوشت در ایران به شمار می‌رود.
این در حالیست که امروزه در ایران ۸۳ میلیون نفری سهم گوشت هر ایرانی به کمتر از ۴ کیلوگرم کاهش یافته است.
برخی نظرسنجی‌های انجام شده در داخل ایران و همین طور گزارش‌های آماری حکایت از آن دارند که میزان مصرف گوشت در سال‌های اخیر به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
گزارش‌های تحلیلی - تحقیقی که روی داده‌های هزینه و درآمد خانوار و تورم در سال ۱۳۹۸ انجام شده نشان می‌دهد به رغم آنکه هزینه خرید و مصرف گوشت در خانواده‌های شهری تا ۳۰ درصد افزایش یافته است، اما به دلیل تورم ۵۰ درصدی قیمت گوشت، طی یک سال میزان مصرف خانوارهای شهری حدود ۲۰ درصد و خانواده‌های روستایی حدود ۱۶ درصد کم شده است.
این در حالیست که سرانه تولید داخلی گوشت قرمز در سال ۹۸ به نسبت سال ۹۷ حدود ۱۳ درصد کم شده است. این نشان می‌دهد که علاوه بر کاهش تولید داخلی، احتمالا آمار واردات گوشت قرمز نیز در سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
علاوه بر این مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) وابسته به جهاد دانشگاهی نیز، مرداد ۹۹ نتایج یک نظرسنجی را منتشر کرد که حکایت از آن داشت که ۸ درصد خانوارهای ایرانی در سال گذشته اصلا گوشت مصرف نکرده‌اند. ۱۴درصد خانوارها نیز فقط چند مرتبه دست‌شان به گوشت قرمز رسیده است.
تاثیر بحران‌های اقتصادی روی تولید و عرضه گوشت
شواهد روشنی وجود دارد که نشان می‌دهد متغیرهای اقتصادی در میزان تولید و مصرف گوشت قرمز نقش اساسی دارند. کافیست نگاهی به نمودار سرانه تولید گوشت بیندازیم. نمودارها در سال‌هایی که سرانه بیش از ۷ کیلوگرم به ازای هر نفر بوده به رنگ آبی و در سال‌هایی که کمتر از ۵ کیلوگرم بوده است به رنگ سیاه به نمایش درآمده‌اند.
طبق آمار ۶ سال پیش از انقلاب (سال‌های ۱۳۴۹، ۱۳۵۰، ۱۳۵۱ ،۱۳۵۴، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) و ۲ سال بعد از انقلاب (۱۳۷۶ و ۱۳۷۹) سرانه تولید گوشت بیش از ۷ کیلوگرم به ازای هر ایرانی بوده است.
در عوض طی ۹ سال سرانه مصرف کمتر از ۵ کیلوگرم بوده است. سه سال در اوایل انقلاب (سال‌های ۱۳۵۹، ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱)، دو سال در میانه جنگ (۱۳۶۵ و ۱۳۶۶) و چهار سال در دوران تحریم‌های دهه ۱۳۹۰ (سال‌های ۱۳۸۹، ۱۳۹۲، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸).
وجه مشترک سال‌هایی که آمار تولید گوشت در ایران پایین است، تشدید بحران‌های اقتصادی و گرفتاری ایران با پدیده‌هایی مانند انقلاب، جنگ و تحریم است، از آن سو در سال‌هایی که پایداری نسبی وجود داشته آمار تولید گوشت به نسبت جمعیت و سطح دسترسی عمومی افزایش پیدا کرده است.
آمار تولید گوشت در دولت‌های مختلف
محاسبه داده‌ها نشان می‌دهد در ۱۱ سال منتهی به انقلاب سال ۱۳۵۷ میانگین سرانه تولید گوشت قرمز در ایران نزدیک ۷ کیلوگرم (۶ کیلو و ۹۷۰ گرم) به ازای هر نفر بوده است.
در فاصله سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸ که ایران گرفتار انقلاب و درگیری‌های داخلی بود، سرانه مصرف گوشت ۵ کیلو و ۲۶۸ گرم است.
در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷ که میرحسین موسوی نخست‌وزیر است، سرانه تولید گوشت در ایران تا ۵ کیلو و ۶۳ گرم به ازای هر نفر کاهش پیدا می‌کند.
با روی کار آمدن دولت اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸، سرانه تولید گوشت تا سال ۱۳۷۵ به نزدیک ۶ کیلوگرم (۵ کیلو و ۸۶۹ گرم) رسید.
بعد از دوم خرداد سال ۱۳۷۶ میانگین سرانه تولید گوشت در ایران به بیش ۶ کیلوگرم ۳۴۱ گرم به ازای هر شهروند افزایش پیدا می‌کند.
در دوران ۸ ساله ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد آمار تولید گوشت دوباره به زیر ۶ کیلوگرم (۵ کیلو و ۷۹۸ گرم) به ازای هر نفر برمی‌گردد.
و بعد از سال ۹۲ و آغاز به کار حسن روحانی به ریاست جمهوری آمار سرانه تولید گوشت به پایین‌ترین حد می‌رسد. میانگین سرانه تولید گوشت قرمز در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ ۵ کیلو و ۷۷ گرم است که تنها ۱۴ گرم بیشتر از رکورد دولت میرحسین موسوی و حدود ۲۰۰ گرم کمتر از میانگین تولید گوشت در دهه نخست پس از انقلاب است.
لینک نمودار