مراسم چهارشنبه سوری ۱۴۰۱ در ایران
فراخوان دادههای باز ایران در مورد برگزاری مراسم چهارشنبه سوری نشان می‌دهد که حدود دو سوم از پاسخگویان برای شرکت در این مراسم از خانه بیرون رفته‌اند. مردان بیشتر از زنان گفته‌اند که برای شرکت در مراسم چهارشنبه سوری از خانه بیرون رفته‌اند. بیش از ۸۰ درصد از پاسخگویان می‌گویند از فراخوان‌هایی که برای اعتراضات سیاسی در این چهارشنبه سوری داده شده بود، با خبر بوده‌اند. حدود ۷۰ درصد از پاسخگویان می‌گویند شرکت کنندگان در مراسم چهارشنبه سوری شعارهای ضد حکومتی هم سر می‌دادند. دو سوم از پاسخگویان می‌گویند پلیس و یا نیروهای لباس شخصی علیه معترضان وارد عمل شده‌اند.
چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های ایرانی است، مراسمی با قدمت بسیار و پیوسته با نوروز. این مراسم هم در میان صاحب نظران هم در میان جریان‌‌های سیاسی و مذهبی برای بیش از نیم قرن دستخوش بحث و گفت و گوهای مجادله برانگیز بوده است. شکل کنونی آن که با پریدن از روی آتش پیوند خورده، از نظر آیین زرتشت توهینی به آتش محسوب می‌شده است. آنان بر این باورند که این رسم از اعراب مسلمان مایه گرفته است که پس از فتح ایران در قرون اولیه دوره اسلامی تاریخ ایران به آن افزوده شده است. جالب اینجاست که اسلام سیاسی شده در یک قرن اخیر به مرور از در خصومت با این آیین برآمده است و آن را مراسمی خرافی دانسته است.
با پیروزی اسلام سیاسی پس از انقلاب ۵۷، مخالفت حکومت و حتی ممنوعیت برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، این روز را عملا به میدانی برای مبارزه میان نظام سیاسی و مخالفان آن تبدیل کرد. از این گذشته، تغییر محتوای این مراسم و به میان آمدن انواع وسایل آتش بازی و مواد منفجره، صحنه این مراسم را به میدان کارزاری شهری بدل کرد.
در سالیان اخیر، مخالفان نظام سیاسی با استفاده از حضور مردم در این مراسم تلاش کرده‌اند از آن برای بسیج سیاسی علیه حکومت استفاده کنند. چهارشنبه سوری سال ۱۴۰۱ مصادف بود با ماه‌ها اعتراضات سیاسی در کشور. در نتیجه، مراسم چهارشنبه سوری این سال فرصتی دوباره برای بسیج سیاسی و اجتماعی علیه حکومت فراهم کرده بود. مخالفان با فراخوان‌هایی کوشیدند از این فرصت بهره ببرند. اما در باره کم و کیف مراسم چهارشنبه سوری در این سال اطلاعات قابل اعتنایی به جز گزارش‌های پراکنده رسانه‌ای در دسترس نیست.
با در نظر گرفتن نبود چنین داده‌‌هایی، پایگاه دادههای باز ایران طی فراخوانی از کاربران فضای آنلاین خواسته است تا از تجربه‌های خودشان در این مورد و نیز آن چه را شاهد آن بوده‌اند با ما در میان بگذارند.
فراخوان برای شرکت در این پیمایش آنلاین از ۲۶ اسفند ماه ۱۴۰۱ تا ۲۱ فروردین ۱۴۰۲ در دسترس کاربران بوده است. در این مدت، ۷۴۵ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده و به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داده‌اند. ۷۲ درصد از پاسخگویان مرد و ۲۶ درصد زن بوده‌اند. حدود ۲ درصد از پاسخگویان جنسیتی دیگر را برای خود برگزیده‌اند. ۹۶ درصد از پاسخ دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۴ درصد دیگر در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. چنان که انتظار می‌رود، بیشترین پاسخ‌دهندگان می‌گویند ساکن تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان ایلام بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان ۳۴ سال بوده است. ۴۳ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشته‌اند و ۵۷ درصد بیش از کارشناسی. همچنین، ۳۳ درصد از پاسخگویان دارای شغل دایمی، ۳۶ درصد دارای شغل غیر دایمی، ۲۴ درصد بیکار یا بازنشسته و ۷ درصد در حال تحصیل بوده‌اند.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخ‌ها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
شرکت در مراسم چهارشنبه سوری
● ۵۸ درصد از پاسخگویان می‌گویند برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری از خانه بیرون رفته‌اند. ۴۲ درصد دیگر می‌گویند برای این مراسم به خیایان‌ها نرفته‌اند.
● مردان بیشتر از زنان گفته‌اند که برای شرکت در مراسم چهارشنبه سوری از خانه بیرون رفته‌اند.
● افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی برای شرکت در مراسم چهارشنبه سوری از خانه بیرون رفته‌اند.
محل شرکت در مراسم
● ۴۶ درصد از پاسخگویان می‌گویند در محله خودشان مراسم چهارشنبه سوری را برگزار کرده‌اند. در مقابل ۲۹ درصد از پاسخگویان می‌گویند برای شرکت در این مراسم به محله دیگری رفته‌اند. یک چهارم از پاسخگویان، هم در محل خود و هم در محله‌های دیگر در این مراسم شرکت کرده‌اند.
شعارهای ضد حکومتی در مراسم چهارشنبه سوری
● ۷۱ درصد از پاسخگویان می‌گویند شرکت‌کنندگان در مراسم چهارشنبه سوری شعارهای ضد حکومتی هم سر می‌دادند. اما ۲۹ درصد می‌گویند مردم در مراسمی که آنان شاهدش بوده‌اند چنین شعارهایی نداده‌اند.
● مردان بیشتر از زنان می‌گویند شرکت‌کنندگان در مراسم چهارشنبه سوری شعارهای ضد حکومتی هم سر می‌داده‌اند.
واکنش پلیس به شعارهای ضد حکومتی
● دو سوم از پاسخگویان می‌گویند پلیس ویا نیروهای لباس شخصی علیه معترضان وارد عمل شده‌اند. حدود یک سوم از پاسخگویان می‌گویند شاهد چنین اقدامی از سوی پلیس و یا نیروهای لباس شخصی نبوده‌اند.
● مردان پاسخگو بیش از زنان شاهد برخورد پلیس و نیروهای لباس شخصی با کسانی بوده‌اند که در جریان برگزاری مراسم چهارشنبه سوری شعارهای اعتراضی علیه حکومت سر می‌داده‌اند.
اطلاع از فراخوانهای اعتراضی
● ۸۴ درصد از پاسخگویان می‌گویند از فراخوان‌هایی که برای اعتراضات سیاسی در این چهارشنبه سوری داده شده بود، با خبر بوده‌اند. ۱۶ درصد از آنان می‌گویند از این فراخوان‌ها اطلاعی نداشته‌اند.
● پاسخگویانی که در مناطق شهری زندگی می‌کرده‌اند بیش از پاسخگویان ساکن در مناطق روستایی زندگی می‌کنند از فراخوانهای مربوط به مراسم چهارشنبه سوری با خبر بوده‌اند.
● پاسخگویانی که دارای مشاغل موقت/قراردادی بوده یا مشغول به تحصیل بوده‌اند (دانشجو و دانش آموز) بیشتر از دیگران از فراخوانهای مربوط به چهارشنبه سوری با خبر بوده‌اند.