ماه رمضان در ایران: روزه گرفتن در ایران رو به کاهش است
حدود ۸۵ درصد از شرکت‌کنندگان فراخوان تازه پایگاه داده‌های باز ایران گفته‌اند که در ماه رمضان اخیر در هیچ یک از روزها روزه نگرفته‌اند. از میان کسانی که گفته‌اند ماه رمضان امسال روزه نگرفته‌اند، ۷۰ درصد گفته‌اند که پیش نیامده است به خاطر روزهخواری مجازات شوند. ۱۶ درصد اما می‌گویند به خاطر روزهخواری مجازات شده‌اند. کمتر از نیمی می‌گویند در مراسم شب‌های قدر و نماز روز فطر نیز شرکت کرده‌اند.
ماه رمضان در کشورهای اسلامی حال و هوای متفاوتی ایجاد می‌کند: در برخی کشورها فضا شادتر است و در برخی دیگر کسالت آور. به نظر می‌رسد که نوع این تغییر فضا تا حدی تحت تاثیر تعداد کسانی است که به مناسک رمضان پایبندی نشان می‌دهند. از این رو، دانستن میزان پیروی مردم از مراسم رمضان از روزه گرفتن تا شرکت در مراسم مرتبط با این ماه اهمیت دارد.
در ایران از سال ۱۳۵۳ تاکنون بیش و کم آمار و اطلاعاتی در خصوص ماه رمضان گردآوری شده است. بنا بر پیمایش‌های عمومی چند دهه اخیر، میزان روزه‌گیران ایرانی به طور کلی رو به کاهش است. به طور نمونه، در سال ۱۳۵۳، حدود ۷۹ درصد مردم گفتند که همواره در ماه رمضان روزه می‌گیرند. این میزان در پیمایش چهل سال بعد در سال ۱۳۹۵ به حدود ۵۱ درصد رسید.
پیمایش‌های دیگری که در سال‌های اخیر انجام شده است ارقام متفاوتی را نشان می‌دهد. یک پیمایش در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که حدود ۳۸ درصد از مردم گفته‌اند که تمام یا اکثر روزهای ماه رمضان را روزه گرفته‌اند. این رقم در سال ۱۴۰۰ رقم ۴۵ درصد را نشان می‌دهد. اما هنوز در مورد میزان روزه‌گیری در سال جاری اطلاعات قابل اعتمادی منتشر نشده است.
در غیاب اطلاعات قابل قبول در مورد میزان پیروی از مناسک ماه رمضان در سال جاری، پایگاه داده‌های باز ایران طی یک فراخوان از پاسخگویانی که به اینترنت دسترسی دارند، خواسته که تجربه و اطلاعات خود و خانواده خود را با ما در میان بگذارند.
این فراخوان برای حدود یک ماه، از ۱۹ اردیبهشت تا ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ در دسترس کاربران بوده است. در این فاصله، ۱۹۴۲ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده‌اند و به پرسش‌های این فراخوان پاسخ داده‌اند. ۹۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۵ درصد باقی در مناطق روستایی ساکن و در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. چنان که انتظار می‌رود، بیشترین پاسخ‌دهندگان می‌گویند ساکن تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان خراسان جنوبی، و کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان ۳۳ سال بوده است. ۷۴ درصد از پاسخگویان مرد و ۲۵ درصد زن بوده‌اند. ۱ درصد دیگر برای اشاره به جنسیت خود از گزینه «سایر» استفاده کرده‌اند. ۴۲ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشته‌اند و ۵۸ درصد بالاتر از آن.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخ‌ها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
روزه گرفتن
- حدود ۸۵ درصد از پاسخگویان می‌گویند در در ماه رمضان اخیر هیچیک از روزها را روزه نگرفته‌اند. در مقابل، ۱۱ درصد می‌گویند همه روزها را روزه گرفته‌اند و ۴ درصد دیگر نیز می‌گویند فقط بعضی روزها را روزه گرفته‌اند.
مردان بیشتر از زنان می‌گویند که «اصلا» روزه نگرفته‌اند. اما زنان بیشتر از مردان می‌گویند که «بعضی از روزها»ی ماه رمضان را روزه گرفته‌اند.
مجازات به دلیل روزهخواری
- از میان کسانی که گفته‌اند ماه رمضان امسال روزه نگرفته‌اند، ۷۰ درصد می‌گویند پیش نیامده است که به خاطر روزهخواری مجازات شوند.
- اما ۱۶ درصد می‌گویند که به خاطر روزهخواری مجازات شده‌اند.
- ۱۴ درصد دیگر می‌گویند اساسا روزهخواری نکرده‌اند که در معرض مجازات قرار گیرند.
- مردان بیش از زنان می‌گویند که به خاطر روزهخواری مجازات شده‌اند.
- زنان بیشتر از مردان می‌گویند که اساسا روزه خواری نکرده‌اند که به خاطر آن مجازات شوند.
لینک نمودار
روزه گیری در خانواده
- ۴۷ درصد از پاسخگویان می‌گویند بعضی از اعضای خانواده آن‌ها برخی یا همه روزها روزه می‌گرفته‌اند.
- در مقابل، ۵۲ درصد از پاسخگویان می‌گویند هیچیک از اعضای خانواده آن‌ها هیچیک از روزهای رمضان را روزه نگرفته‌اند.
روزه گیری در سال‌های پیش
- از کلیه پاسخگویان، اعم از کسانی که گفته‌اند امسال روزه گرفته یا نگرفته‌اند، پرسیده شده است که آیا سال‌های گذشته روزه می‌گرفته‌اند؟
- ۵۲ درصد از پاسخگویان می‌گویند در سال‌های گذشته هم روزه نمی‌گرفته‌اند.
- ۴۸ درصد از پاسخگویان اما می‌گویند سال‌های قبل بعضی از روزها (۲۶ درصد) و یا تمام روزها (۲۳ درصد) را روزه می‌گرفته‌اند.
- مردان بیش از زنان می‌گویند که سال‌های پیش روزه نمی‌گرفته‌اند.
- زنان بیشتر از مردان می‌گویند که سال‌های پیش بعضی وقت‌ها یا همه روزها را روزه می‌گرفته‌اند.
- افرادی با سطح تحصیلات کمتر از کارشناسی بیش از افراد با سطح تحصیلات بیشتر از کارشناسی می‌گویند که سال‌های پیش روزه نمی‌گرفته‌اند.
- برعکس، افراد با سطح تحصیلات بیشتر از کارشناسی بیشتر از افراد با سطح تحصیلات کمتر از کارشناسی می‌گویند که سال‌های پیش بعضی وقت‌ها یا همه روزها را روزه می‌گرفته‌اند.
لینک نمودار
شرکت در مراسم شب‌های قدر
- برای درک شدت تعلقات به ماه رمضان، از پاسخگویانی که گفته‌اند در ماه رمضان سال جاری بعضی یا همه روزها را روزه گرفته‌اند، پرسیده شده است که آیا در مراسم شب‌های قدر نیز شرکت کرده‌اند؟
- ۵۶ درصد از پاسخگویان می‌گویند در این مراسم شرکت نکرده‌اند.
- در مقابل ۴۴ درصد از آنان می گویند در مراسم شب قدر امسال شرکت کرده‌اند.
لینک نمودار
شرکت در مراسم نماز فطر
- گذشته از مراسم شب قدر، برای درک شدت تعلقات به ماه رمضان، همچنین از پاسخگویانی که گفته‌اند در ماه رمضان سال جاری بعضی یا همه روزها را روزه گرفته‌اند، پرسیده شده است که آیا در مراسم نماز عید فطر شرکت کرده‌اند؟
- ۷۲ درصد از پاسخگویان می‌گویند در نماز عید فطر شرکت نکرده‌اند. در مقابل تنها ۲۸ درصد می‌گویند در مراسم نماز عید فطر شرکت کرده‌اند.
لینک نمودار
مقایسه میزان شرکت در شب‌های قدر و نماز فطر نشان می‌دهد که رغبت به شرکت در مراسم نماز فطر کمتر از شرکت در مراسم شب‌های قدر بوده است.
- زنان و مردان به طور کلی هم در مراسم شب قدر هم در در مراسم نماز فطر کمتر شرکت کرده‌اند.
- زنان به طور کلی هم در مراسم شب قدر و هم در مراسم نماز فطر کمتر از مردان شرکت کرده‌اند. اما میزان عدم شرکت زنان در نماز فطر بیشتر از شرکت نکردن‌شان در مراسم شب قدر است.
لینک نمودار