داشتن دوست دختر و دوست پسر در ایران
در تازهترین فراخوان پایگاه دادههای باز ایران، حدود ۸۵ درصد از زنان و ۷۹ درصد از مردان گفتهاند در دوران زندگی خود دارای دوستان ناهمجنس بودهاند. بنا بر نتایج این فراخوان، والدین با داشتن دوست ناهمجنس فرزندان دختر خود بیشتر مخالفند تا در مورد داشتن دوست ناهمجنس فرزندان پسر. همچنین، زنان بیش از مردان گفتهاند که حاضرند با مردی که دوست دخترهای متعدد داشته است، ازدواج کنند. جالب این جاست که مردان، صرف نظر از داشتن یا نداشتن تحصیلات دانشگاهی، در نپذیرفتن ازدواج با زنی که دوست پسرهای متعدد داشته، تفاوت زیادی ندارند.
داشتن دوست دختر یا دوست پسر، پدیدهای به نسبت جدید و برآمده از دوران مدرن است. اما با گسترش فرآیندهای جهانی شدن، همان طور که مصرف مادی جامعههای مدرن به جامعههای کم و بیش سنتی سرریز کرده است، ارزشها و شیوههای زندگی مدرن هم به این جامعهها سرازیر شده است. از این رو پدیده دوست پسر یا دوست دختر داشتن در بسیاری از جامعههای سنتی، یا پیشتر سنتی، نیز به جریان افتاده است.
در جامعه ایران نیز، با پشت سر گذاشتن تحولات یک قرن اخیر، تا همین اواخر، داشتن دوست پسر یا دوست دختر پدیده رایجی نبود. حتی کسانی که دوست دختر یا دوست پسر داشتند، موضوع را به راحتی با خانواده خود در میان نمیگذاشتند. ناگفته پیداست که در این مورد نیز تفاوت جنسیتی بارزی وجود دارد. یعنی همان طور که داشتن دوست پسر برای دختران، به سادگی داشتن دوست دختر برای پسران نیست، خانوادهها نیز ارزیابی متفاوتی در مورد دوست ناهمجنس دختر و پسر خود دارند.
با این همه، به نظر میرسد که تحولات سریع سالهای اخیر، بویژه تغییر ارتباطات اجتماعی، نه تنها موجب شده موضوع داشتن دوست دختر و دوست پسر دچار تغییر شود، بلکه نگرش خانوادهها نیز به این موضوع دستخوش تغییراتی شده است. حدود یک دهه پیش، یکی از کارشناسان اجتماعی گفته بود: «تحقیقات نشان میدهد که ۸۰ درصد دختران دبیرستانی در ایران با یک پسر، دوست هستند و حتی ممکن است ارتباط جنسی هم داشته باشند؛ اما خانوادهها و مسئولین مدارس از این موضوع بیاطلاع میباشند.»
پژوهشهای خرد و کلانی که در سالهای اخیر در مورد این موضوع یا موضوعات نزدیک به این مساله انجام شده، آن قدرها نیست که بتواند تصویر جامع و قابل اعتمادی از وضعیت این نوع روابط را نتیجه دهد. در نبود اطلاعات قابل قبول در این مورد، پایگاه دادههای باز ایران طی یک فراخوان از پاسخگویانی که به اینترنت دسترسی دارند خواسته است که تجربه و ارزیابیهای خانواده خود را در این مورد با ما در میان بگذارند.
این فراخوان برای حدود یک ماه و نیم از ۱۵ اردیبهشت تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ در دسترس کاربران بوده است. در این مدت، ۳,۴۱۲ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کردهاند و به پرسشهای این فراخوان پاسخ دادهاند. ۹۶ درصد از پاسخدهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۴ درصد باقی در مناطق روستایی ساکن بودهاند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بودهاند. چنان که انتظار میرود، بیشترین پاسخدهندگان میگویند ساکن تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان خراسان جنوبی، و کهکیلویه و بویر احمد بودهاند. میانگین سنی پاسخگویان ۲۹ سال بوده است. هفت نفر از افراد زیر ۱۵ سال از نمونه مورد بررسی کنار گذاشته شدهاند. ۷۶ درصد از پاسخگویان مرد و ۲۴ درصد زن بودهاند. ۴۸ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی داشتهاند و ۵۲ درصد بالاتر از آن.
برای اطلاع از نتایج کلی این پاسخها کافی است گزارش کوتاه زیر را بخوانید و یا نمودارها را ببینید:
داشتن دوست ناهمجنس
- در مقابل ۸۵ درصد از زنان که گفتهاند در دوران زندگی خود دوست پسر داشتهاند، ۷۰ درصد از مردان میگویند دوست دختر داشتهاند.
- زنان کمسنتر از ۲۰ سال بیشتر از مردان در همین بازه سنی میگویند دوست ناهمجنس داشتهاند. در مقابل مردان بین ۴۰ تا ۶۰ سال، بیشتر از زنان ۴۰ تا ۶۰ سال میگویند که دوست ناهمجنس داشتهاند.
- به طور کلی افراد با تحصیلات دانشگاهی، اعم از زن یا مرد، بیشتر از افراد بدون تحصیلات دانشگاهی دوست دختر داشتهاند.
- زنان با تحصیلات دانشگاهی، بیش از مردان با همین سطح تحصیلات میگویند که دوست ناهمجنس داشتهاند.
- زنان سابقا متاهل (طلاق گرفته، جدا شده، همسر از دست داده) بیش از سایر زنان (متاهل و مجرد) میگویند دوست پسر داشتهاند.
- در مقابل، مردان متاهل بیش از سایر مردان (مجردها، طلاق گرفته، جدا شده، همسر از دست داده) میگویند دوست دختر داشتهاند.
- جالب این جاست که مردان مجردی که گفتهاند سابقا دوست ناهمجنس نداشتهاند، بیش از سایر زنان و مردان دیگر بودهاند.
باخبری والدین از داشتن دوست ناهمجنس فرزندان خود
- دخترانی که والدین آنان از این که دوست ناهمجنس داشتهاند، باخبر بودهاند کمتر از پسران هستند. در حالی که والدین پسرانی که از داشتن دوست ناهمجنس پسر خود خبر داشتهاند بیشتر از دختران بوده است. همچنین پسران بیشتر از دختران میگویند که نمیدانند والدینایشان از داشتن دوست ناهمجنس با خبر بودهاند یا نه.
نظر والدین در مورد داشتن دوست ناهمجنس فرزندان خود
- موافقت والدین در مورد این که دختر یا پسرشان دوست ناهمجنس داشته باشند، چندان تفاوتی ندارد. اما بر عکس در مورد مخالفت والدین در مورد داشتن دوست ناهمجنس دخترشان بیشتر بوده تا در مورد داشتن دوست ناهمجنس پسرشان.
- همچنین مردان بیشتر از زنان میگویند که والدینشان در مورد داشتن دوست همجنس نظری نداشتهاند.
پذیرش ازدواج با کسی که دوستان ناهمجنس متعدد داشته است
- زنان بیش از مردان میگویند حاضرند با مردی که دوست دختران متعدد داشته است، ازدواج کنند.
- در مقابل، مردان بیش از زنان میگویند که با زنی که دوست پسران متعددی داشته، حاضر نیستند ازدواج کنند.
- زنان بالای ۲۰ سال، بیش از زنان کمتر از ۲۰ سال، میگویند حاضرند با مردی که دوست دختران متعددی داشته ازدواج کنند.
- مردان بالاتر از ۴۰ سال، بیشتر از مردان کمتر از ۴۰ سال، میگویند حاضرند که با زنی که دوست پسران متعددی داشته ازدواج کنند.
- مردان ساکن مناطق روستایی، کمتر از مردان ساکن مناطق شهری، حاضرند با زنی که دوست پسران متعددی داشته ازدواج کنند.
- از نظر پذیرش ازدواج با مردی که قبلا دوست دخترهای متعدد داشته، بین زنان مناطق شهری و روستایی تفاوت معنی داری وجود ندارد.
- زنان با تحصیلات دانشگاهی، بیش از زنان بدون تحصیلات دانشگاهی، حاضرند با مردی که دوست دخترهای متعدد داشته ازدواج کنند.
- بین مردان با تحصیلات دانشگاهی و بدون تحصیلات دانشگاهی از نظر نپذیرفتن ازدواج با زنی که دوست پسرهای متعدد داشته تفاوت معنیداری وجود ندارد.
- زنان سابقا متاهل (طلاق گرفته، جدا شده، همسر از دست داده) بیش از سایر زنان (متاهل و مجرد) میگویند حاضرند با مردی که پیشتر دوست دخترهای متعدد داشته ازدواج کنند.
- در مقابل، مردان متاهل بیش از سایر مردان (مجردها، طلاق گرفته، جدا شده، همسر از دست داده) میگویند حاضر نیستند با زنی که پیشتر دوست پسرهای متعدد داشته ازدواج کنند.