تجربه مواجهه با گشت ارشاد: دو سوم زنان از بازخواست یا بازداشت خود می‌گویند
در یک نظرخواهی پایگاه داده‌های باز ایران در مورد گشت ارشاد بیش از دو سوم زنان (۶۱ درصد) گفته‌اند توسط نیروهای این گشت بازخواست یا بازداشت شده‌اند. ۷۱ درصد از همین عده زنان می‌گویند دست کم یکی از اعضای خانواده آنان نیز تجربه مشابهی داشته‌اند. ایرادگیری از پوشش، آرایش و ارتباط با جنس مخالف، سه دسته اصلی از برخوردهای گشت ارشاد است. ۹۵ درصد زنان پاسخگو می‌گویند برخورد گشت ارشاد با آنان بد بوده - به عبارت دیگر شامل تحقیر، توهین، متلک، فحاشی، بازرسی بدنی، کتک و شلاق بوده است.
این فراخوان هم زمان با بالا گرفتن اعتراضات در ایران به کشته شدن مهسا امینی در بازداشت توسط گشت ارشاد انجام شده است.
داده‌های باز ایران در این نظرخواهی از کاربران فضای مجازی خواسته است که کمیت و کیفیت تجربه خود را در مواجهه با گشت ارشاد با ما در میان بگذارند. با توجه به این که هدف اصلی گشت ارشاد زنان هستند، بیشترین پرسش‌های این فراخوان با زنان در میان گذاشته شده است.
این فراخوان برای مدت کوتاهی، از ۷ تا ۲۱ مهرماه ۱۴۰۱ در دسترس کاربران بوده است. در این مدت، ۹,۶۲۱ نفر از کاربران فضای مجازی در این فراخوان مشارکت کرده‌اند و به پرسش‌های این فراخوان پاسخ داده‌اند. ۹۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۵ درصد در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. بیشترین پاسخ‌دهندگان ساکن تهران و کمترین میزان پاسخگویان ساکن استان سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. میانگین سنی پاسخگویان ۳۱ سال بوده است. ۶۸ درصد از پاسخگویان مرد و ۳۲ درصد زن بودند. ۴۲ درصد از پاسخگویان تحصیلاتی کمتر از کارشناسی و ۵۸ درصد بالاتر از کارشناسی داشته‌اند. ۴۵ درصد از پاسخگویان دست کم یک بار ازدواج کرده‌اند، ۴۵ درصد تا به حال ازدواج نکرده‌اند و ۱۰ درصد طلاق گرفته، جدا شده یا همسر از دست داده بوده‌اند.
برای اطلاع از نتایج این پاسخ‌ها گزارش کوتاه زیر را بخوانید و نمودارها را ببینید:
بازخواست یا بازداشت توسط گشت ارشاد
- از زنانی که در این فراخوان شرکت کرده‌اند پرسیده شده که آیا تا به حال توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده‌اند. ۶۱ درصد از پاسخگویان می‌گویند که تا به حال (دست کم یک بار) توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده‌اند. ۳۹ درصد دیگر می‌گویند چنین تجربه‌ای نداشته‌اند.
- زنانی که بین ۲۰ تا ۴۰ سال بوده‌اند بیشتر از سایر گروه‌‌های سنی، از جانب گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده‌اند.
- زنان با تحصیلات دانشگاهی بیش از زنان بدون تحصیلات دانشگاهی بازخواست یا بازداشت توسط گشت ارشاد را تجربه کرده‌اند.
- زنان مجرد بیش از زنان متاهل یا زنانی که پیشتر متاهل بوده‌اند (شامل زنان طلاق گرفته، جدا شده یا همسر از دست داده) توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده‌اند.
بازداشت اعضای دیگر خانواده زنان توسط گشت ارشاد
- از همین زنان پرسیده شده که آیا جز خود آنان کس دیگری از اعضای خانواده آنان نیز توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده است؟ ۷۱ درصد از این زنان می‌گویند دست کم یک عضو خانواده آنان نیز توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده است.
بازخواست یا بازداشت اعضای دیگر خانواده مردان توسط گشت ارشاد
- در مقابل ۷۱ درصد از زنانی که می‌گویند تا به حال دست کم یکی از اعضای خانواده آنان توسط گشت ارشاد بازداشت شده، ۶۲ درصد مردان نیز می‌گویند که عضوی از خانواده آنان توسط گشت ارشاد بازخواست یا بازداشت شده است.
دلیل بازخواست یا بازداشت توسط گشت ارشاد
- پاسخگویان می‌گویند بیشترین ایرادی که گشت ارشاد به آن‌ها گرفته به ترتیب به نوع لباس، بیرون بودن مو و نوع حجاب آنان مربوط می‌شده است.
- همچنین ارتباط با جنس مخالف، آرایش و لاک نیز به ترتیب موارد دیگری از موارد ایرادگیری گشت ارشاد بوده است.
- زنانی که تحصیلات دانشگاهی داشته‌اند بیشتر به خاطر ارتباط با جنس مخالف بازخواست یا بازداشت شده‌اند، در حالی که افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر با خاطر داشتن آرایش بازخواست یا بازداشت شده‌اند.
- زنان مجرد بیشتر به خاطر ارتباط با جنس مخالف بازداشت شده‌اند اما زنان پیشتر متاهل (شامل زنان طلاق گرفته، جدا شده یا همسر از دست داده) به خاطر آرایش بازخواست یا بازداشت شده‌اند.
پیامد بازخواست یا بازداشت توسط گشت ارشاد
- پاسخگویانی که تجربه بازخواست یا بازداشت توسط گشت ارشاد داشته‌اند با پیامدهای متفاوتی روبرو شده‌اند. ۲۴ درصد پاسخگویان می‌گویند تعهد داده‌اند، و برای ۱۳ درصد پرونده ساخته شده است.
- از طرف دیگر ۱۴ درصد دیگر می‌گویند جریمه شده، به دادگاه فرستاده شده یا حتی شلاق خورده و زندانی شده‌اند.
- افراد زیر ۲۰ سال و بالای ۴۰ سال عمدتا با مجازات (شامل فرستادن به دادگاه، پرداخت جریمه، شلاق زدن، زندانی شدن) روبرو شده‌اند، در حالی که افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال بیشتر با برخوردهای دیگری (شامل بردن به مقر انتظامی، وادار کردن به تغییر لباس، چک کردن موبایل، تشکیل پرونده و دادن تعهد) مواجه شده‌اند.
- افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بیشتر با مجازات (شامل فرستادن به دادگاه، پرداخت جریمه، شلاق زدن، زندانی شدن) روبرو شده‌اند در حالی که، در مقایسه، افراد با تحصیلات دانشگاهی بیشتر با برخوردهای دیگری (شامل بردن به مقر انتظامی، وادار کردن به تغییر لباس، چک کردن موبایل، تشکیل پرونده و دادن تعهد) مواجه شده‌اند. این تفاوت‌ها بسیار اندک است.
- افراد متاهل و پیشتر متاهل (طلاق گرفته، جدا شده و همسر فوت شده) بیشتر با با مجازات (شامل فرستادن به دادگاه، جریمه شدن، شلاق زدن، زندانی شدن) روبرو شده‌اند در حالی که افراد مجرد با برخوردهای دیگری (شامل بردن به مقر انتظامی، وادار کردن به تغییر لباس، بررسی موبایل، تشکیل پرونده و دادن تعهد) مواجه شده‌اند.
برخورد گشت‌های ارشاد
- پاسخگویان می‌گویند بیشترین برخوردی که گشت‌های ارشاد با آنان داشته‌اند تحقیر (۲۳ درصد)، توهین (۲۱ درصد)، متلک (۱۵ درصد) و فحاشی (۱۲ درصد) بوده است.
- بازرسی بدنی، کتک زدن، و شلاق زدن هم در گروه سایر شیوه‌های برخورد گشت ارشاد با بازداشت‌شدگان بوده است.
- حدود ۵ درصد می‌گویند که ماموران گشت ارشاد به آنان نصیحت کرده، رفتار خوب داشته یا به آنان گل داده است.
- با وجود این که ۹۵ درصد زنان پاسخگو می‌گویند برخورد گشت ارشاد با آنان بد بوده و فقط ۵ درصد پاسخگویان می‌گویند که رفتار گشت ارشاد با آنان «خوب» بوده است (یعنی شامل نصیحت، رفتار «خوب» و گل دادن) اما بر اساس سن و تحصیلات و وضع تاهل تفاوت‌هایی بیان این دو گروه وجود دارد:
- افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال بیشتر از افراد زیر ۴۰ سال می‌گویند که دچار رفتارهای بد (تحقیر، توهین، متلک، فحاشی، بازرسی بدنی، کتک و شلاق) شده‌اند.
- سطح تحصیلات زنان تاثیر معناداری بر رفتارهای «بد» و «خوب» گشت ارشاد با آنان نداشته است.
- افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل و افراد پیشتر متاهل (طلاق گرفته، جدا شده و همسر فوت شده) دچار رفتارهای بد (تحقیر، توهین، متلک، فحاشی، بازرسی بدنی، کتک و شلاق) شده‌اند.
مقاله مرتبط:
جمهوری اسلامی چند هزار میلیارد تومان در سال خرج گشت ارشاد می‌کند؟