بحران قطعی و کمبود آب آشامیدنی در ایران
در تازه‌ترین فراخوان پایگاه دادههای باز ایران ۸۴ درصد از پاسخگویان گفته‌اند که به آب آشامیدنی لوله‌کشی دسترسی داشته‌اند. در بین این گروه، یک سوم در هفته مورد بررسی از قطعی آب خبر داده‌اند. این شهروندان می‌گویند به طور متوسط بیش از سه ساعت در روز با مشکل قطعی آب دست به گریبان بوده‌اند.
بحران آب یک معضل جهانی‌ست. بنا بر یک گزارش روزنامه بریتانیایی گاردین در ۴۱ کشور جهان حدود ۲۰ درصد مردم برای آب آشامیدنی از منابع در معرض آلودگی استفاده می‌کنند. در برخی از کشورها مانند ایران مردم با قطعی روزانه آب آشامیدنی روبرو هستند. به علاوه در کشورهایی که آب آشامیدنی لوله‌کشی در دسترس نیست، مردم مجبورند برای خرید آب آشامیدنی هزینه کنند.
در ایران سطح بحران آب رو به صعود بوده است. در ماه‌های تابستان سال جاری، صدای بحران آب از همه جای ایران بلند بود. رسانهها پیوسته از افزایش مصرف، کمبود و قطعی آب خبر می‌دادند. مردم از وضعیت آبرسانی ناراضی بودند. در مواردی این نارضایتی‌ها به اعتراضات علنی انجامید. از جمله، خوزستان روزهای متمادی شاهد «مظاهرات سلمی» بود، جایی که عده‌ای از معترضان به دست ماموران انتظامی کشته شدند.
برای بحران آب در ایران علت‌های متعددی مطرح شده است، از تغییرات اقلیمی و مشکلات آمایش سرزمین تا نادرستی سیاست‌های مرتبط با حکمرانی آب و فساد دولتی. هر چه هست، حاصل این وضعیت به کمبود آب، از جمله قطع آب آشامیدنی بسیاری از شهروندان در ماه‌های اخیر انجامیده است. در مواردی که مردم ناچارند آب را از بیرون بخرند، اخیرا دستگاه‌های خودپرداز خرید آب (عابر آب) به کار افتاده است؛ این خود نشانی از این دارد که این بحران ادامه خواهد داشت.
بحران آب آشامیدنی چگونه ظاهر شده و شهروندان چه تجربه‌هایی در این زمینه داشته‌اند؟
برای آگاهی از این تجربه، پایگاه دادههای باز ایران طی یک فراخوان در رسانهها و شبکه‌های اجتماعی از مردم ایران خواست اطلاعات خود در را مورد وضعیت آب آشامیدنی مصرفی و تجربه قطع آب با ما در میان بگذارند.
در فاصله ۲۰ مرداد تا ۳ مهرماه سال جاری، ۱,۴۸۴ نفر به پرسش‌های این فراخوان در مورد آب آشامیدنی و قطع آن پاسخ داده‌اند. ۹۱ درصد از پاسخ‌دهندگان به این فراخوان در مناطق شهری و ۹ درصد باقی در مناطق روستایی ساکن بوده‌اند. پاسخگویان در ۳۱ استان کشور پراکنده بوده‌اند. بیشترین پاسخ‌دهندگان گفته‌اند ساکن استان تهران هستند. کمترین میزان پاسخگویان ساکن کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند.
نتایج کلی حاصل از این پیمایش را می توانید در گزارش کوتاه زیر بخوانید و نمودارهای مربوط را ببینید:
مردم آب را از کجا تهیه می‌کنند؟
- ۸۴ درصد از پاسخگویان می‌گویند برای آب آشامیدنی در خانه خود از آب لوله‌کشی استفاده می‌کنند. اما ۱۶ درصد باقی مانده می‌گویند آب آشامیدنی را از بیرون می‌خرند.
- چنان که انتظار می‌رود دسترسی روستاییان به آب آشامیدنی لوله‌کشی کمتر از شهرنشینان است. در برابر ۸۴ درصد از شهرنشینانی که به آب لوله کشی دسترسی دارند ۷۷ درصد از روستاییان از این امکان برخوردارند. ۲۳ درصد از ساکنان روستا گفته‌اند که آب را از بیرون می‌خرند، حال آن که ۱۵ درصد از ساکنان شهرها ناچار به خرید آب هستند.
- مقایسه وضعیت دسترسی به آب آشامیدنی بر اساس سطح توسعه انسانی استان‌ها نشان می‌دهد که ساکنان استانهای با سطح توسعه انسانی پایین و متوسط بیشتر از ساکنان استانهای با سطح توسعه انسانی بالا ناچار به خرید آب آشامیدنی دارند یا آن را بر استفاده از آب لوله‌کشی ترجیح می‌دهند.
لینک نمودار
چقدر برای خرید آب هزینه می‌کنند؟
- کسانی که آب آشامیدنی را می‌خرند، می‌گویند به طور متوسط در هر ماه حدود یک میلیون و ششصد هزار تومان بابت هزینه آب آشامیدنی خود پول پرداخت می‌کنند.
- نیمی از کسانی که آب آشامیدنی را می‌خرند در ماه کمتر از صد هزار تومان هزینه می‌کنند. ۴۰ درصد از افراد هزینه‌ای بین صد هزار تومان تا یک میلیون تومان دارند و ۱۰ درصد دیگر هزینه‌‌‌هایی بیش از یک میلیون تومان.
لینک نمودار
چقدر از مردم قطعی آب داشته‌اند؟
- حدود ۳۰ درصد از پاسخگویانی که در خانه به آب آشامیدنی لوله کشی دسترسی دارند، گفته‌اند در هفته مورد بررسی با تجربه قطعی آب روبرو بوده‌اند.
چند ساعت در هفته قطعی آب داشته‌اند؟
- پاسخگویانی که در خانه به آب آشامیدنی لوله کشی دسترسی دارند، و گفته‌اند در هفته مورد بررسی با تجربه قطعی آب روبرو بوده‌اند، به طور متوسط بیش از ۳ ساعت در روز آب آشامیدنی‌شان قطع بوده است.
- شهرنشینان ساعت‌های کمتری از روستانشینان شاهد قطع آب لوله کشی بوده‌اند به طوری که روستاییان عمدتا بیشتر از ساعات متوسط (۳/۳ ساعت) و شهریان کمتر از ساعات متوسط دچار قطعی آب بوده‌اند.