Skip to content

مقبره خمینی یا تخت جمشید؛ دولت برای مرمت کدام یک بیشتر خرج می‌کند؟

September 12, 2020

آمار رسمی دولت ایران نشان می دهد که بودجه نهادهای مذهبی جمهوری اسلامی حدود شش برابر بودجه کل آثار میراث فرهنگی کشور است. به عنوان نمونه، حجم بودجه عمرانی مقبره آیت الله خمینی بیش از ۳/۵ برابر حجم کل بودجه عمرانی است که در ظرف تقریبا سه دهه برای مرمت تخت‌جمشید و پاسارگاد، دو اثر ثبت شده ایران در یونسکو، در نظر گرفته شده است. 

ایران از نظر تعداد آثار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو در رده دهم قرار دارد. چغازنبیل، تخت‌جمشید، میدان نقش جهان، تخت سلیمان، بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه آثار رهبانی ارامنه، سازه‌های آبی شوشتر، مجموعه تاریخی بازار تبریز، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، باغ ایرانی، مسجد جامع اصفهان، گنبد قابوس، کاخ گلستان، شهر سوخته، میمند، شوش، قنات ایرانی، دشت لوت (میراث طبیعی)‌ شهر تاریخی یزد و جنگل‌های هیرکانی (میراث طبیعی)، ۲۴ میراث فرهنگی و طبیعی ثبت شده ایران در یونسکو هستند. 

اما سهم این میراث تاریخی از درآمد ملی چیست؟

علی‌اصغر مونسان،‌ وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی ایران در شهریور ۱۳۹۹ در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفت: «برای اداره هر یک از ۳۲ هزار اثر ثبت شده کشور تنها پنج میلیون تومان بودجه داریم، مثلا تخت جمشید را با پنج میلیون تومان اداره می‌کنیم.»

آن طور که جدول شماره ۶ بودجه ۱۳۹۹ نشان می‌دهد بودجه کل فصل «میراث فرهنگی» از ۶۵۰ میلیارد تومان فراتر نمی‌رود. این رقم حدود یک سوم ۱،۸۸۵ میلیارد تومانی است که به فصل «دین و مذهب» اختصاص داده شده است. 

کل بودجه مذهبی در عین حال فراتر از میزان مندرج در فصل «دین و مذهب» است، چنان که محاسبات سایت ایران‌بودجه نشان می‌دهد در سال جاری بیش از ۳،۶۳۴ میلیارد تومان، برای تبلیغ و ترویج دین در اختیار نهادهای مذهبی قرار دارد. 

به عنوان نمونه در سال ۱۳۹۹ سهم حوزه‌های علمیه از پنج ردیف مجزا بالغ بر ۱،۹۸۹ میلیارد تومان است. این پنج ردیف عبارتند از:

  • مرکز خدمات حوزه: ۱،۱۹۵ میلیارد تومان
  • شورای عالی حوزه‌های علمیه: ۳۵۱ میلیارد تومان
  • حوزه‌های خواهران: ۲۰۷ میلیارد تومان
  • دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم: ۱۵۰ میلیارد تومان
  • حوزه‌های علمیه خراسان: ۸۷ میلیارد تومان

    نمودار و جدول اینتراکتیو زیر اعتبارات ۳۸ نهاد مذهبی را در بودجه سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد. این ۳۸ نهاد سرجمع از کل بودجه عمومی کشور ۳،۸۰۰ میلیارد تومان سهم می‌برند. اگر بودجه عمومی کشور را معادل اموال عمومی ۸۳ میلیون ایرانی بدانیم باید بگوییم که امسال از جیب هر ایرانی حدود ۴۶ هزار تومان به این نهادها داده می‌شود تا برای آموزش، تبلیغ و ترویج امور مذهبی در کشور هزینه کنند. در حالی که کل هزینه میراث فرهنگی در طول سال برای هر ایرانی کمتر از ۷،۸۰۰ تومان است. 
     
     
    مقایسه بودجه اداره مقبره خمینی با بودجه میراث فرهنگی
    مقبره آیت‌الله خمینی یکی از آثار ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی در ایران است. این نهاد البته بر خلاف عمده آثار ثبت شده در ایران، بودجه جداگانه‌ای دارد. در بودجه سال ۱۳۹۹ در مجموع بیش از ۶۵ میلیارد تومان اعتبار برای بیت رهبر پیشین جمهوری اسلامی در نظر گرفته شده که مشخصا بیش از ۲۳ میلیارد تومان آن به ردیفی با عنوان «آستان مقدس حضرت امام خمینی» به مخارج «حرم» اختصاص پیدا کرده است. به عبارتی هر ۲۴ ساعت بیش از ۶۳ میلیون تومان بودجه دولتی به عنوان مخارج مقبره آیت‌الله خمینی به حساب بستانکاری بیت بنیانگذار جمهوری اسلامی نوشته می‌شود. 

    از ۲۳ میلیارد بودجه حرم، ۱۴ میلیارد تومان اعتبارات جاری است که در جلد اول پیوست چهارم به سه بخش تقسیم شده: 
  • برگزاری مراسم سالگرد ارتحال امام و یادگار ایشان: ۸ میلیارد و ۱۴۴ میلیون تومان 
  • اداره امور حرم و ارائه خدمات به زائران: ۵ میلیارد و ۳۵۶ میلیون تومان (به عبارتی روزی تقریبا ۱۵ میلیون تومان صرف اداره امور جاری حرم و ارائه خدمات به زائران می‌شود). 
  • برگزاری مراسم ملی و مذهبی و اعیاد: ۵۰۰ میلیون تومان 

    چنانکه پیدا است کل بودجه اختصاصی مقبره آیت‌الله خمینی حدود ۴ برابر و بودجه جاری آن ۱/۵ برابر بیشتر از کل بودجه‌ای است که امسال برای مرمت تخت جمشید و پاسارگاد پیش‌بینی شده است. با توجه به کسری شدید بودجه امسال تضمینی برای تخصیص و پرداخت آن وجود ندارد.


    بودجه جاری میراث فرهنگی
    اطلاعات موجود در جلد اول پیوست چهارم بودجه امسال نشان می‌دهد از مجموع ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه جاری وزارتخانه میراث فرهنگی حدود ۱۱۶ میلیارد تومان مربوط به برنامه «تامین، حفاظت، مرمت و معرفی میراث فرهنگی» است. علاوه بر این کمتر از ۲۱ میلیارد تومان هم به «حفاظت و مرمت، معرفی اشیای فرهنگی و تاریخی» اختصاص دارد. 

دقیقا معلوم نیست زیر این عناوین چه فعالیت‌هایی تعریف شده‌اند، اما به عنوان نمونه «حفاظت فیزیکی از اشیای با ارزش تاریخی و فرهنگی» یکی از ردیف‌های زیرمجموعه بودجه وزارتخانه میراث فرهنگی است که برای حدود ۶ میلیون و ۳۴۰ هزار نفر ساعت، بودجه‌ای معادل ۱۰ میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده است. 


بودجه عمرانی میراث فرهنگی
اطلاعات موجود در پیوست اول بودجه امسال هم نشان می‌دهد جمع اعتبارات عمرانی فصل میراث فرهنگی ۳۷۸ میلیارد تومان است که ۲۱۷ میلیارد تومان آن به «تامین، حفاظت، مرمت و معرفی میراث منقول ، ناملموس طبیعی و فرهنگی» اختصاص دارد. 

این داده‌ها نشان می‌دهد امسال مبلغ ۸ میلیارد تومان بودجه عمرانی برای «حفاظت و آماده‌سازی و مرمت تخت جمشید و پاسارگاد» در نظر گرفته شده است. این طور که در صفحه ۱۶۱ این پیوست آمده، پروژه‌ از سال ۱۳۷۲ تعریف شده و قرار است دست کم تا سال ۱۴۰۰ ادامه داشته باشد. کل حجم بودجه عمرانی این پروژه در طول ۲۸ سال ۷۵ میلیارد تومان است.

چند ردیف بالاتر از ردیف بودجه عمرانی مرمت تخت جمشید و پاسارگاد بودجه عمرانی ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی «تکمیل مجموعه فرهنگی آستان مقدس حضرت امام» دیده می‌شود. این مبلغ بخشی از اعتبارات پروژه ۲۶۲ میلیارد تومانی است که از سال ۱۳۸۷ تعریف شده است. 

با این حساب مشخصا بودجه عمرانی تکمیل ساختمان محل دفن آیت‌الله خمینی، بیش از ۳/۵ برابر بیشتر از کل اعتبارات عمرانی است که باید طی ۲۸ ساله به مرمت تخت جمشید و پاسارگاد اختصاص داده شود. 

منبع عکس:‌ خبرگزاری‌های ایران